ITÁLICAS

Un dos tópicos máis habituais sostén a afinidade entre Italia e nós, entendido este pronome en sentido ben amplo. Esa especie pode sustentarse nalgunhas semellanzas aparentes, pero para quen, coma min, visita o país tantas veces, resulta difícil de soster. Vexamos algúns dos seus costumes para comprobar as diferencias. 

A diferencia horaria resulta xa decisiva. O país érguese moi cedo: ás 5 e media en verán xa están levantados e ás 8 da tarde xa é case de noite. O almorzo consta de brioche e café, tomado sempre de pe. En Italia é case imposible atopar lugares onde tomar o café máis de dez minutos. O xantar de mediodía, en sentido estricto ás 12 da mañán, non consiste máis ca nun panino, un tramezzino (un sandwich lixeiro), unha piadina (un bocadillo con pan de pizza), ou un trozo de pizza. Un agua ou unha birra acompaña o ágape, case sempre tomado tamén de pe. Algúns sentan nunha mesa, por pouco tempo, para probar un prato de pasta e tomar o café obrigatorio antes de seguir a xornada pola tarde. A cea faise cedo, sobre todo ao norte, mentres que a partir de Roma para baixo poden cear máis tarde das nove. Cean un pouco máis forte, pero nestes últimos anos, como acontece tamén polos nosos pagos, reducen a enchenta a un só prato, ocasionalmente un dolce, e o inevitable café. Raro que tomen viño (non é estraño dados os prezos) de botella e prefiren a garrafa co rosso ou branco da casa. É costume dar unha volta tras a cea para tomar un xeado ou para tomar unha granita (en Roma) ás veiras do Tíber aproveitando a magnífica temperatura da noite. 

Nos bares apenas hai ruido. Non berran e non teñen televisión e se a hai está sen voz. En moitos locais hai sempre unha caixa que tende a cobrar antes de tomar algo. Nunca collen as moedas directamente e, por suposto, deixan o cambio enriba dunha bandexa. Non debe estar ben visto dar diñeiro de man en man: alguén o outro día me dixo que aquí tampouco estaba ben visto. Na miña casa sempre me advertiron que os cartos se dan sempre á man. En Italia, é imposible. Os camareiros, lonxe da tópica das pelis americanas, son entre ásperos e hostís, sen apenas espazo para o sorriso, sexan do lugar máis turístico do mundo ou rexenten unha pizzeria no curuto dun castelo inhóspito. 

Comezan a dar bicos polo lado esquerdo da cara do bicado, se se tercia. Non sempre se bican. Non adoitan facer topless nas praias, salvo que sexan libres e sexa estranxeira a libertaria que se atreve nese ambiente de pudores. Eso si, os homes prefiren o traxe de baño slip ao calzón boxer ou ao bermudas. As gafas de media cara son obrigatorias. Hai menos gorduras. Non están afeitos aos accesorios praieiros porque gustan de ir aos arenais con concesionarios onde alugan todo o atrezzo. 

Os homes miran sempre, miran mesmo se te estás a cambiar de bikini, sen remilgos. Costa traballo poñerse á súa altura: esa desfachatez debeu ser unha materia troncal no bacharelato. Os bares sempre están cheos de homes. Non hai mulleres nos bares, nin siquera nas terrazas dos bares dos centros principais das cidades. Digo bares e se estamos nunha pequena vila, os homes ocupan as rúas e as prazas centrais dun modo hexemónico. As mulleres están na casa, ou traballando ou no comercio atendendo. Dá a impresión de que os homes non traballan. Na vila onde estabamos, todos os comercios estaban atendidos por mulleres: as tendeiras, a carniceira, as do kiosco, as da panadería. Se hai un home, fai de relacións públicas, parola co incauto que chega e deixa o labor ás fímini que diría o Camilleri. Non coñezo mundo máis dividido entre mulleres e homes có italiano. 

Conducen non peor que en Vigo, pero chégalles. Ignoran a liña continua, pero a cambio non tocan o claxon case nunca. Hai que dicir que un acostúmase de inmediato: non é difícil. Os carabinieri impoñen, pero sempre polo seu matonismo. Teñen a gala deixar unhas patillas e unhas liñas de barba macarrís e miran como se procederan ao teu exterminio. Intimidan a conciencia: a amabilidade e a natureza de servidores públicos non está no temario das súas oposicións. Son arbitrarios en moitos casos e por iso temibles. 

Non fan cola ou mellor dito se saltan sistemáticamente a cola. Eu cría que eramos o único pobo preparado para as colas paralelas ao mostrador. O pobo italiano é experto na cola de guerrillas. Se un está a piques de ser atendido, que no se faga ilusións: sempre asaltan un ou dous por ambos lados para chegar primeiro ca ti. É tal a desconfianza que sinten ante o orde e as normas, que para evitar melanconías, as saltan sen problema algún. Eu vin como unha muller entraba nos Uffizi pola vía falsa, mancontro en man finxindo falar con alguén, e lograba entrar primeiro que non menos de trinta persoas. Á saída aguantou toda a parrafada de insultos que lle cairon como se oira chover, cos billetes na man como signo de victoria.

A limpeza é notoria nas vilas e nas pequenas localidades da Toscana, mesmo en Firenze ou en Arezzo (unha cidade ben limpa a pesar de que atopamos alí a un antigo exministro do interior español) pero é imposible en Roma. Resulta difícil atopar unha cidade tan suxa en moitos continentes á redonda e, o que é peor, con poucos visos de ser paliado. Era patético ver unha máquina de limpar as rúas cun fío de auga que apenas chegaba ao chan e cos cepillos a dez centímetros do empedrado dar un paseo polo trastevere nunha mañán quente de verán. Unha fraude, como tantas outras, nesta cidade: non pagar o autobús (ou polo menos entrar co risco de que entre un revisor) ou, xa legalizada, cobrar dous euros e medio por coberto nos restaurantes, a piques agora de ser eliminado. 

As estradas son infinitamente peores. Na Toscana teñen a gala non promover a construcción de novas vías para non aumentar o turismo. Unha autoestrada recorre a rexión desde Lucca a Firenze e da capital ata o límite da rexión cara Roma. Tres superestradas (Livorno-Florencia, Siena-Perugia e Florencia-Siena) sen arcén, cos gardamedos metidos case para dentro e onde se vai a centocorenta (con controllo elettronico de velocità, eso si, respetado onde está o cartel), cheas de curvas perigosas poñen a proba ao conductor. O resto son estradas que aquí La voz de Galicia, día si e día tamén fotografiaría para escarnio de todos. En Toscana, consérvanse ademáis corredoiras (de terra branca, eso si) para comunicar vilas, nun curioso sentido do enxebrismo viario. 

De todos estes costumes o do uominismo italiano (machismo lle chaman eles) é o máis acusado. Estranos resultan para min certos discursos nos xornais progresistas: semellan escritos hai vinte anos ou máis no noso país, pero son ben clarividentes da situación da muller en aquel país querido.

Foto: Il Pasquino.