Caxigalines nella Reguera'l Campizu

29 giugno 2010

UN BANCO DOUTRORA


A oficina do Banco de Galicia, nun dos edificios máis fermosos da xa fermosa rúa Policarpo Sanz, obra de Pacewicz, é unha oficina doutra época. Ancorada nos finais dos setenta ou case oitentas, con profusión de aluminios dourados, placas de madeira escura e empregados (sic, porque só traballan homes nesta sucursal, agás unha muller incorporada hai apenas un ano) a tono coa carpintería, representa o máis rancio do universo bancario. Probablemente careza de problemas económicos se atendemos á media de idade dos impositores, conservacionistas, rentistas e aforradores máximos que pululan por alí: sempre que me achego penso que os irmáns Dalton van entrar levar os cartos do ferrocarril a Tucson.
Teño para min que apostan oficinistas que interpretan o papel de oficinistas por detrás dunhas mesas acondicionadas cun atrezzo de papeis amoreados sobre os teclados duns computadores amstrad de pantalla verde. Para os fanáticos do vintage mesmo a xastrería exhibida por non menos de catro actores (sen contarmos o bigotiño de liña e o peiteado xabonoso cara atrás) pode resultar tan seductora como baixar ao Toni's. Esta viaxe ao pasado máis recente acompáñase dunha flagrante falta de eficiencia, non sei se tamén vintage, demostrada nunha cola que, sexa a hora que sexa, agarda polo único caixeiro, ao parecer vivo, que existe. Haber hai persoal, pero deben de ter a consigna de palmear clientes no vestíbulo coa confianza propia dun día de barbacoa ao pe da praia de Menduiña co fin de calmalos e apaciguar a automática irritación causada por tan magna incompetencia. A culpa non é deles: fan o papel co mellor dos sorrisos profidénticos, aínda que por veces asoma o rictus de incomodidade ante a impostura e o camelo evidentes.
Non pensemos que se trata desta rancia sucursal: o contaxio é profundo e unha visita a outras dúas do mesmo banco na cidade produce o mesmo prurito en salva sexa a parte. Nun par de meses, arrivederci, pero antes cáelle algunha papelina de queixas.

A foto, de Javier Albertos, ese artista ao que Vigo lle debe estatua ou recoñecemento.

28 giugno 2010

LITERATURA GALEGA EN KIEL


Ando cunha medio charleta para pronunciar ás beiras do báltico. Procurarei falar do espazo urbán na literatura galega de agora mesmo, sen irme demasiado lonxe de onte. Vou cos libros de CC, ILS, MC e IZ baixo o brazo para soster algo máis ca unha satisfacción lectora. Vou ver se cadro ou desbarato unha idea que me ronda. Terá que ver máis co balbordo das perforadoras por Policarpo Sanz que co silencio (acompañado do asubío mántrico das pás das turbinas eólicas) nos penedos do monte Caxado. Máis co tempo que fuxe para esta tarde que co persevera en lugs, lubres e lumieiras con espadas forxadas nunha idade de ferro permanente.
Na Hansa hei falar de urbes e orbes. Comilfó.

26 giugno 2010

O SAL DO TEMPO

Para IPP, unha muller extraordinaria


Este é o tempo de agarimar a memoria

dos amores antigos

que non foron posíbeis.

As rapazas da brisa,

perfil de porcelana polas rúas, un rumor

de ollos sorprendentes, un papel

de códigos arcanos.

Ela chámase Sombra

e ninguén a coñece. Non vive nesta praza

abrasada de pombas,

non é luz deste barrio, anda perdida

no texto indescifrábel da cidade.


Ela era

azougue clandestino, un corpo que pasou

atravesando as órbitas da lúa,

da lúa negra.


XMAC, Tempo de sal.

25 giugno 2010

NARRADORAS


Cando se fala de xeracións literarias, a idade, o lugar de nacemento, a formación educativa e cultural, os lugares de contacto, a representación política ou social en marcos afíns, as revistas, editoriais ou publicacións onde aparecen, os/as promotores/as e os/as axentes sancionadores/as do grupo, e un sinfín de factores (baretos de alterne, amizades, gustos e regustos artísticos) adoitan funcionar como rasgos definidores. O xénero tamén se engade a esta cuestión nas últimas catalogacións xeracionais e tamén algunha pulsión ideolóxica ou algunha empresa específica, que remata por dotar do necesario simbolismo ou concreción icónica ao conxunto.
Pero calquera destes elementos, tomado de xeito singular, non é suficiente para determinar a existencia de tal grupo. Dous elementos (idade e xénero, por exemplo, como quere hoxe EL PAÍS, se ben co engadido dunha formación lectora moi particular, non sempre admitida) non son quen, ao meu xuízo, tampouco de dotar a ese corpo xeracional dun fío conductor por moita xeración merlín que se lle bote por riba. Teño para min que algunha cousa máis (e cantas máis mellor) é preciso.
Non creo que o estilo ou a estética, as preferencias sobre certos temas ou sobre asuntos determinados ou a tendencia a xéneros, sexan estes codificados pola tradición ou xordan dun hibridismo renovador, podan ser nin siquera determinantes. Requírense máis instrumentos de afinación. E o que temos é en realidade un bó número de mulleres, que antes non tiñan a visibilidade que lles correspondía por pulo e talento intelectuais e que escriben sobre e como lles dá a real gana, cunha liberdade de elección admirable.
As mulleres novelistas (a poesía, o ensaio ou o teatro deben ter outra distinción, polo visto) que saen hoxe no artigo de EL PAíS son suficientemente diferentes como para que o marbete de narradoras teña que incomodalas, supoño, fóra do natural interese de saír nunha publicación de tanta influencia e impacto (ao mellor non tal). Non sei se lles parecerá mal ubicarse xunta outras polo mero feito de pertencer ao mesmo xénero, cuestión que, por exemplo, nin se plantea nun caso semellante como o da reportaxe sobre a xeración de narradores dos 90 publicado no mesmo xornal na que figuran curiosamente todo tíos. A min non deixa de parecerme obvio (ou máis ben un feito natural de xustiza) que gañen os premios as mulleres, habida conta do lugar paritario que ocupa por número noutras ordes da vida social e o predominante no terreo intelectual e académico. A min o que me parece máis estrano é o contrario: a ausencia delas agora mesmo noutros espazos eminentes da sociedade onde parecen claramente proscritas.
Comecei falando de xeracións literarias e rematei falando da cada vez máis natural presencia das mulleres na vida (literaria, cultural, social, política) dun país. Que teñamos que celebralo non deixa de ser unha anomalía provisional que agardo estea a piques de quedar arrumbada.

23 giugno 2010

TRES ANOS DE BURKAS: DE ALCOBENDAS AO SENADO


En marzo de 2007 escribín esto. Nos comentarios houbo contraste civilizado de opinións, incluida a transcripción dun artigo de Marcos Valcárcel en que manifestaba a súa posición ao respecto. Tres anos máis tarde, aquel tema ocupa xa o lugar da lexislación parlamentaria, tras pasar por varios debates municipais sobre normativas e regulamentos civís. Non vexo motivo para mudar a miña opinión: se cadra, aínda máis reafirmo o meu comentario.
Convén lexislar con intelixencia pero sen deixar de lado nunca a defensa da liberdade das mulleres (porque disto se trata, ollo) a decidir, sobre todo diante de manifestacións sexan culturais ou relixiosas (máis ben da curia relixiosa, canonizadora dos usos sociais de corte patriarcal) que obrigan ou impoñen as súas reglas arbitrarias. Sei que convén fiar ben fino nestes complexos asuntos, pero non pode ser que o progresismo dimita da súa función liberadora e evite levar a voz de vangarda neste tema polémico na sociedade actual.

21 giugno 2010

SAN XOAN SEN FESTA


Leo nun vitrasa que na noite de san xoan haberá transporte especial. Escoito as miñas fillas desde hai tempo contar os días que quedan para esa noite. A amiga ILS reserva cunha semana de antelación unha mesa para paparmos sardiñas ao aire libre. As familias que coñezo saen a tomar un xeado antes de achegarense ao Berbés a mirar as lumieiras, cacharelas ou foleóns da noite máis curta do ano. Cada un, na súa casa, ten o seu pequeno rito de celebración, máis ou menos solemnizado, para esta data particular.
Pois ben: a pesar de todo esto, desta celebración masiva (con esa novidade moderna entre a adolescencia e mocidade de invadir as praias a xeito de botellón monumental), as autoridades, ano tras ano, esquecen poñer o día 24 como día festivo e non laborable. Prefiren lembrar o santo ese carpinteiro, estrar fiuncho debaixo dun copón transubstanciado ou celebrar unha reconquista de nin se sabe, por nin se sabe, na que adoitan tirar a unha xentiña gabacha ao mar a base de gaitillazos (eu xa me botaba ao mar ao albiscar a sombra dos farrapos). Non quero pensar que fe e patrias merecen máis festa ca unha noite de desenfreo cárnico e sexual. Pero comezo a sospeitalo. A noite de san xoan é a festa máis importante de Galicia e Galicia sen a festa de san xoan.

18 giugno 2010

SARAMAGO NA MIÑA MEMORIA



Tedes que perdoar este corta e pega de autoplaxio. Un puzzle de facebook en blog. Pero xa o escribira, levado polas lembranzas automáticas. E non quixen reelaborar a memoria. Así queda, cos comentarios dos amigos feisbuqueiros.
Como pequeno recordo de José Saramago.

PRIMEIRO ACTO DA MATO AGE


O acto (con perdón) de hoxe foi correcto. Correcta a despedida de Gago, co medio sorriso que delataba unhas ganas ubérrimas de deixalo todo e cunha frase de peche pouco institucional (puido dicir "en boas mans" pero dixo "nas mellores mans"). Correcta a inaugural de Mato, pronunciada con velocidade atrapallante e dicción escasa (por mor da postura inclinada cara o micrófono), algo longa para o meu gusto e requecida co refugallo da pasada campaña electoral. Correcta a solemne xura de bandeira constitucional, con certo morbillo por vermos como se producen certos acatamentos e proclamacións de lealdades monárquicas. Correcta, con nota máis elevada cós anteriores, a institucional de Feijoo, cun destacado arranque con cita alfonsí sobre a creación das universidades: ben pautado, con ritmo tranquilo e claro. Non faltaron no discurso nin Cunqueiro (non haberá máis citas cás famosas mil primaveiras (sic)!!) nin o espíritu pelegrino de Galicia, nin unha pequena alusión á fe da catedral compostelana que non me chistou moito sobre todo oposta á razón universitaria. Peccata minuta, case como o piscolabis, minuto (miudo) tamén, case austero.
Entre discurso presidencial e petiscos cativos mediou unha extravagante interpretación dun supercalifraxilísticoespialidoso, dedicado ao rector saínte por parte do coro, antes do Gaudeamus: o máis celebrado do acto. Para algúns, magnífico; para outros, gozosamente representativo dunha universidade moderna; para outros, unha pinga desconcertante; e para os menos, unha impropia saída de tono protocolario. División de opinións nun correcto e algo aburrido acto de inauguración da Mato Age.

Acéptanse apostas sobre a razón que levou ao coro a elixir a canción dedicada a Gago. Un mix, por certo.

16 giugno 2010

PATRÍSTICA HISPANO-SUIZA



A ración de patrioterismo de hoxe foi xenerosa e indixesta. Os pratos rebosaban bandeiras e consignas de combate. Eles, case sen nome ou con nome trabucado ou molesto, e nós, ese familiar e obrigatorio numen, composto de once pezas que designan pertencia e tribu. Eu, que amo as combinacións exquisitas, os pequenos boccati da liña (triángulos, paredes, regates), detesto estas enchentas de patrióticas graxumadas.
Terei que quitar a voz do televisor ou comprar para min unha vevezela contra as patrias.

15 giugno 2010

BOUZAS POR BAAMONDE


Eduardo Baamonde anda estes meses de debuxante de campo. Procura recoller imaxes das Rías Baixas para poñer en limpo en cahiers e cadernos de debuxo. Vai baixar desde Noia, seica, ata A Guarda coa misión de seleccionar olladas para exercitar acuarelas. Algúns dos seus apuntes, antes de concluir en libro de agasallo fermoso, repousan no seu blog.
Este que escollo para ilustrar esta entrada ten a fasquía dun estraño panorama neoiorquino, co depósito da auga ao fondo entre as casas e os galpóns de madeira que non chegan a atarazana en primeiro plano. Ignoro se entrará en harmonía ou competencia cos cons salvaxes da illa de arousa ou cos peiraos tranquilos de Combarro ou co estupor marino de cabo Home.
Bouzas no seu esplendor e como antesala dun post que farei en encomio desta cidade fascinante onde vivo (puxen vigo, sen querer, nun lapsus calami glorioso que terei que facerme ver).

14 giugno 2010

NON Á LEI MORDAZA


NO BAVAGLIO DAY

Desde o 9 de xullo nada será coma antes no noso país. A liberdade de prensa, o dereito de expresión na rede, a eficacia investigadora dos maxistrados serán eliminados co voto na Cámara de Deputados, por unha maioría parlamentar ao servizo dun home, dun patrono, dun capo dunha casta de poderosos que durante estes anos estivo batendo sobre o corpo ferido da democracia, da Constitución e da legalidade, que nestes anos chupou os recursos públicos en favor de corruptos e corruptores, de mafiosos, de negociantes, de especuladores mentras os cidadáns, os mozos, os traballadores padecían a trabada da crise. Aqueles que rían a noite do terremoto no Aquila, aqueles que adquiriron unha casa con vistas ao Coliseo, aqueles que se repartían as comisións perxudicando aos empresarios honestos e burlándose dos cidadáns, desde o 9 de xullo dormirán soños tranquilos. Non poderán ser máis intervidas as súas comunicacións, nin siquera se delinquen. Non poderán ser siquera xulgados porque serán tutelados por unha lei que impedirá, desde o 9 de xullo, que os xornalistas e os usuarios da rede podan cumpridamente informar sobre os seus escuros negocios. E quen se trabuque, á cadea. Á cadea, os xornalistas; e os delincuentes, ao revés, na rúa, libres, protexidos por un esperpéntico dereito á intimidade que non é outra cousa ca un escudo para o poder. Esta é a Italia que queren. E esta é a Italia que nós non queremos.
Por eso pedímosvos a todos asinedes a nosa chamada e participedes na manifestación que terá lugar en Roma, o 9 de Xullo, o mesmo día en que se discutirá a lei na Cámara, o día da folga dos xornalistas aos que expresamos a nosa total solidariedade.
Os xornais, os sitios web, os blogs, as asociacións, as forzas democráticas que desexen adherirse á chamada, envíen un correo electrónico a fondatorenobday@hotmail.it
especificando no Asunto “adesione”
Il popolo viola, Liberdade é Participación
www.violapost.wordpress.com

LIBRO ELECTRÓNICO: EU, PAPAR NATAS

Leo, completamente estupefacto e como un auténtico papanatas que son, as declaracións dos editores españois no diario EL PAÍS: aparte da ocorrencia de Herralde sobre o papanatismo nas tecnoloxías (esa típica displicencia simplona de quen despreza canto ignora), as do editor de RBA, un tal Joaquim, que di sen ruborizarse o máis mínimo que lle costa imaxinar a "alguien leyendo a Roth en pantalla", e as do editor de Acantilado (editorial que merece un respeto polo seu catálogo), outro tal Jaume, que cre abocado/a á estupidización a un lector/lectora só dixital. Non desmerece ao disparate a simplicidade da editora de Alfaguara na súa consideración sobre ficcións e non ficcións a estas alturas da película. Todas estas declaracións, colocadas estratexicamente polo xornal que mantén tantas industrias culturais vencelladas ao libro impreso, pretenden, supoño, alertar xa non sobre as capacidades ou as posibilidades do libro electrónico senón atacar aos posibles lectores e lectoras deses libros pola vía de desacreditalos por inconscientes, estúpidos, incompetentes e por algo semellante ao frikismo por ler nun ecrán e non sobre o papel de toda a vida. Ou sexa, están máis preocupados por unha especie de ética da lectura (nin siquera dunha mínima poética da recepción) ca pola dimensión que pode acadar o fenómeno.
Eu comprendo moi ben que o negocio coa perspectiva do libro electrónico para os editores é desacougante, pero tamén vexo que todos eles están a facer movementos, moitos deles á desesperada, por non escapar dese ámbito. Hai quen abraza e trata de ocupar o espazo dos novos soportes (mesmo coa intención de paralo, ralentizalo, para dar tempo a coller aire, que é, por certo, o que creo que está a pasar) e hai quen, coma estes, cunha formación cultural determinada, ao parecer tristemente refractaria non ás novas tecnoloxías senón á mera análise da situación, pretenden dar leccións morais sobre como, cando, donde, que a quen se debe ler. Non me estrañaría que sexan eles os mesmos que promocionan esas plataformas de venda de libros por interné ou que promoven a impresión baixo demanda (non atopo nada máis alonxado das novas tecnoloxías que este propósito) os que agora mesmo demonizan o que non é máis ca un soporte novo de lectura, que probablemente incorpore outras vantaxes, que polo de agora (e isto é o máis triste) non están na axenda creativa, e que poden mudar (ou non) o modo de ler para o futuro.
A foto con que se acompaña a información, con todos eles baixo o paraugas protector, non pode ser máis significativa.

13 giugno 2010

Á ESQUERDA, NA ROTONDA DE RANDE


Para Belén, Comba, Antón, Roberto e Fran.
Moitas gracias por facerme pasar uns días inesquecibles.

Eu creo que a clave estivo alí: na rotonda de Rande, despois de saír da autopista. Alí din unha volta case enteira e virei á esquerda, seguín a beira do mar, por debaixo da ponte e cheguei ao peirao de san Adrián. O día luminoso, cegador para os meus ollos, pousaba sobre a lámina gris do mar de Cobres.
Chegamos a illa no momento xusto. O acto comezaba de inmediato. Abriu un grupo de tonada popular (digo o de tonada porque cantarexaban imitando as reviravoltas da toná asturiana, algo sorprendente), estilizada por unha polifonía algo estraña. Non me disgustou, pero a min os alardes vocais non me chistan moito.
A presentación de Celia Torres, levada polo fío conductor da conmemoración dos vintacinco anos de Merlín, narrou a longa traxectoria do premio, interrumpida en primeiro lugar polo discurso lírico de Fina Casalderrey. Dirixido a un Merlín, que xa debe ir algo canso de saír en canta novela, conto ou relato galegos, resultou ameno, lido cun ton (melo)dramático que a min particularmente non me atrae demasiado e que creo que lle resta rotundidade e eficacia ao texto. É percepción miña, de tiquismiquis, pero que se viu corroborada coa comparación involuntaria coas outras dúas extraordinarias intervencións.
A primeira, despois de darse a coñecer o resultado do premio Merlín, foi a alocución non escrita, improvisada sobre un pequeno guión, dunha nerviosa e emocionada Teresa González Costa. Ao principio case non podía falar da velocidade coa debía bater aquel corazón, pero despois recobrou a tranquilidade suficiente para deixar ver un discurso intelixente, enérxico, entusiasta, que foi converténdose pouco a pouco, nun crescendo espectacular, no ton dominante do que quedaba do acto.
A segunda interrupción, a que daba lugar ao anuncio do Premio Xerais, convertiuse na erupción incontrolable do que eu chamo o volcán Zúñiga. Cun pano de cadros vermellos e brancos ao pescozo, unha camiseta preta na que se podía ler por diante "Ler é sexi" e por detrás "Escribir é excitante", con varias preciosas tatuaxes, cuns pantalóns tamén pretos e cuns tenis pretos niquelados e nikeados, saiu á palestra a ler (sexi, como se deben ler sempre todos os textos, arrecarallo) un texto demoledor, de fervenza retórica, cheo de citas heteroxéneas, (in)apropiadas, (in)oportunas, pronunciadas coa vertixinosa velocidade xa non dun rap (como algúns podiamos sospeitar coa ollada posta ademais na súa man dereita que baixaba e subía ao ritmo das oracións), senón de ráfagas de metralleta, aplicadas ao chou, sen apuntar, como declaración estética. Non sei canto durou aquela balasera verbal e literaria. Nin me importa: a súa palabra, arrebatadora, foi quen de facerme chorar bágoas de emoción non polo que dicía senón polo que representaba aquel momento. Pode que me volva algo sentimental: admitido, pero así foi, por que negalo.
Celia tomou a palabra despois da salva de aplausos, longa e encendida, que levou Iolanda para confesar o que todos estabamos pensando: que era ben difícil continuar o acto. E, en efecto, o silencio con que escoitabamos a continuación do relato procedía non tanto do respeto á oradora como da dixestión demorada daquela explosión de intelixencia.
Tras Celia e unhas cancións do grupo de Chapela, tocoulle a Manuel Bragado rematar o acto. Coñezo pouco a Bragado, pero das poucas ocasións en que o oín falar (probablemente non cheguen a cinco), esta podo dicir que foi eléctrica. Cun indisimulado entusiasmo, foi desgranando todos os puntos dos que quería falar, para chegar ao momento para min fundamental en que proclamou o altísimo valor simbólico de outorgar os premios deste ano a dúas mulleres nacidas en 1975 cunha vitalidade e cun futuro totalmente esperanzador, ao tempo que lamentaba que a sociedade non correspondera ao enorme talento dunha xeración máis ca suficientemente preparada. Bragado fixo ben en apartar por un momento o recordo dos malos tempos do mundo editorial (doutros supoño que tamén) para dar paso, con moi bó criterio, ao relatorio de esperanzas que a excelencia dos premios deste ano supón.
O ágape de despois serviu para recibirmos aínda máis sorpresas. Pero destas non vou falar, pero si quero suliñar a impresión extraordinaria que as dúas premiadas me causaron. Persoas ás claras completamente simpáticas (no sentido máis recto da palabra: capaces de xerar unha corriente de afecto inmediato), cun sorriso permanente no rostro, de felicidade, pero tamén de ilusionada efervescencia. Fóra, ao meu xuízo (ou iso creo), de círculos culturais e literarios, case outsiders, dedicadas á tarefa literaria en corpo e alma, alonxadas da maré habitual de amizades e compromisos. Velas alí, despois de pasados os primeiros minutos de agasallos miles, coas súas amigas ou cos seus fillos, non digo que soas, pero si cos seus, foi para min definitivo: alí estaba o presente seductor, encantador da literatura galega, sen alardes, nin adornos de ningunha clase. As fotos que fixemos con elas (que amabilidade para todo!) están gardadas para sempre.
Volvimos ao barco para regresar a Vigo coa noite ao fondo da ría. Cando tocaba de novo terra, dinme de conta de que a clave estivo onte en virar á esquerda na rotonda de Rande.

10 giugno 2010

DOCES PRENDAS


Estes días de xuño, con esta chuvia que ás veces é orballo, parecen algo silandeiros. Na casa estudian as fillas os seus últimos exames e nós damos os últimos retoques ao curso. Mañán eu teño despedida e discurso de padriño, cea e noite de celebracións. Remata unha promoción, pequena en número, pero teimuda e xenerosa nos estudios, sempre agarimosa.
Esta auga inclemente que nos acompañou durante todo este ano vén agora a outorgar unha íntima melancolía a esta festa. Agardo que o bello solpor de todos os anos que encende o horizonte polo val miñor ilumine as hortensias azuis que aínda están por nacer.

9 giugno 2010

BLASFEMIAS


Un funeral hoxe lembroume de que palabras está feita (ou desfeita) a doutrina cristiá. E como todas esas palabras, que poden (im)perfectamente contradicirse sen que un átomo dos feligreses (das feligresas, máis ben) advirta nada, están a anos luz (ou sombra) de min.
Causa espanto albergar ese delirio baixo a fermosa pedra labrada para crear a apariencia dun templo neoclásico e erixida para o abrollar de humus e liques: san Miguel, ese arcanxo que presidía o altar e que Lorca vía enseñando "sus bellos muslos/ ceñidos por los faroles", faría ben en envaiñar a espada flamíxera, en pregar as ás fatuas de ouro e apalabrar co dragón vermello do pecado unha orxía de pracer e lascivia.
Escoitar o viva la muerte que escoitei eu hoxe da boca do homiliante, dese tafur de plusultras, non pode, non debe quedar impune.

8 giugno 2010

VALLADOLID E 4



Os dous pasos que quedaban eran sucesivos: un pequeno, que deixou regusto para repetir en breve, na Vinotinto, en forma de petisco gorentoso e de local moderno e ousado (para amantes da deconstructed omelet), e un grande, de envergadura (hai que ver o hotel convento que tamén rexentan), en La parrilla de san Lorenzo (sic), un restaurante de postín no soto dun convento de monxas. Ao parecer, tal e como me contou polo miudo o amigo Javier, a adega foi descoberta hai pouco e conserva con todo luxo de detalles as bóvedas antigas, o espazo do refectorio do convento e, polo que entendín, o lugar da propia cociña. Foi aterrado en tempos porque as crecentes da auga do Pisuerga que pasaban moi perto de alí anegaban o convento. Non se soubo da súa existencia ata hai ben pouco cando apareceron estes magníficos ocos de ladrillo e pedra. Aínda se pode ver unha canle de pedra polo medio do restaurante, probablemente un rego que fornecía de auga e funcionaba de aliviadeiro do edificio. A decoración non é un prodixio; un certo horror vacui e unha querencia por retratos relixiosos e nobiliarios do dezaoito contribúen a ocultar a belleza do local, pero aínda así merece a pena visitar esas estancias.
Sobre todo cando un comproba que en materia de lechazo a terra castelá é o summum, sen discusión posible. Esa esencialidade máxima conseguida sen especia algunha, sen máis adubo ca unhas pingas imperceptibles de sal, presentada sen guarnición nun prato de barro cocido que antes pasou por forno de leña, constitúe unha das razóns últimas da existencia humana. Sobran mesmo, neste ágape de profunda simplicidade case mística, entrantes (por moi boas que estean as lascas de xamón de Guijuelo ou as perdices escabechadas) e postres (por moi excelentes que podan resultar as tartas das monxas que viven arriba e que non probei por unha mistura de antilarpeirada militante e antilaicismo visceral).
Non digo que o viño de Toro de Elías Mora sobrase porque era de primeira categoría superior, gracias á sabedoría de don Ramón, pero aquela perna de cordeiro aínda segue chamando por min nesta tarde fría e chuviosa de xuño.

7 giugno 2010

VALLADOLID 3

O piscolabis en Casa Zamora foi breve porque tiña que voltar ao hotel e despois ás actividades académicas vespertinas, en horas intempestivas. Pero foi suficiente para sopesar o ambiente da rúa Correos e adxacentes, perpendiculares e paralelas. La Criolla resultou imposible de visitar, de tan ateigada, e El caballo de Troya foi rexeitado porque xa fora doutra vez e con pracer experimentado. A Taberna del herrero, famosa polos seus ovos rotos, foi a elixida nesta ocasión para probar os callos da zona, un dos meus especiais exames gastronómicos, moi semellantes aos que nos entornos familiares estamos afeitos.
Co bandullo algo cheo e coa canícula no lombo, regresei pola rúa de Santiago. Mirei a placa que celebra a novela de El hereje nos muros da igrexa de Santiago, unha pequena capela románica case agochada no fragor dos comercios. Pasei despois polo convento das francesas, no medio dun patio de veciños, tamén escondido entre tendas de mercaderes. A devoción por Delibes, por certo, é extraordinaria e ben se pode comprobar no excelente escaparate preparado pola non menos exemplar librería Oletum, cuidadosa coa presentación dos libros e da cultura. Para que se tome nota por estes lares, e unha vez que sabemos hoxe con tristeza que deixa Michelena o seu trono en Pontevedra.
A mañán xa non me deu para máis: probei a tomar xeado na Iborra, pero a cola pola rúa Lencería era grande. Despois de descansar case nada no hotel, fun ás beiras da Esgueva (en feminino), onde se atopa a Facultade, a xulgar e a non ser xulgado xa á tarde. No camiño aínda pasei pola curiosa igrexa da Magdalena cun dos máis enormes escudos nobiliarios que eu lembre, e polas Huelgas Reales, nun enésimo encontro coa arquitectura senlleira da capital de Castela (que non de León). Á noite aínda lle dimos á conversa cun solombo nunha terraza, coa calor sempre agradecida das soirées castelás.
Quedaban ao día seguinte dous pasos interesantísimos. Pero creo que dan para outro post.

Na foto, o das francesas.

6 giugno 2010

VALLADOLID 2



Tras deixar as antigas hortas de Diego Sarmiento de Acuña, funme aproximando á Real Chancillería, agora transformada en Biblioteca da Universidade de Valladolid, e á casa fidalga de Juan de Vivero, lugar onde se cre foron celebradas as nupcias dos reis católicos. Nesta parte, advírtese a presencia do pasado capitalino de Valladolid: simbólica, porque a zona, chea de tránsito automobilístico, invalida calquera posible evocación medieval. O palacio de santa Cruz, propiedade da Universidade vallisoletana, posúe un xardín belido na súa parte posterior, cunha fontana con surtidor de sombra y sueño, gardada por unha cancela e por unha frondosa sebe de buxo que se agradece cos trinta graos que comeza a facer a mediodía. Alí hai unha residencia universitaria, nun patio tipicamente romano, ben cuidado e moi tranquilo. Hai obras no palacio de fachada renacentista, diante dunha praza moi elegante por onde pasean os moitos estudantes desta cidade. O edificio moderno da Universidade, alí perto, do século XVIII, coas estatuas de mulleres que simbolizan as disciplinas dos studia humanitatis, abre o gran espazo, agora renovado, da traseira da inacabada e pulcra (non tanto como a leonesa) catedral, coa estatua de Cervantes e, sobre todo, coa incrible igrexa branquísima da santa María a Antigua. A luz cenital e o ceo limpo iluminaban a pedra desta igrexa senlleira de Valladolid, probablemente das primeiras, ubicadas a carón das dúas ponlas do río Esgueva no seu camiño cara o Pisuerga. A igrexa de san Martín, a casa de Zorrilla, pechada, un lento paseo pola fermosa rúa de Platería, por onde discurría precisamente algún regato dese mesmo río, glosado satíricamente por Quevedo, cuxos versos aparecen en placa gramada no chan. O pasaxe Gutiérrez, de corte algo modernista, como tantas casas desta Valladolid (na rúa de Recoletos proliferan no lugar onde estivo o Hospital da Resurrección, aquel de onde sae o alférez Campuzano das súas febres sifilíticas), rompe a visión da pedra e permite penetrar no Valladolid algo máis céntrico, cheo de axitación urbana. Nótase a presencia da praza da Fuente Dorada, da rúa Gallegos e da excelsa Praza Maior, requetelimpa e ateigada de xente que pasea dun lado ao outro con esa tranquilidade entre funcionarial e levítica.
Nese mesmo lugar, nunha terraza, xusto enfrente da estatua do conde Ansúrez, parei a tomar un piscolabis, antes de proceder á visita á famosa rúa Correos onde puiden atopar o Bar Zamora, olimpo das tapas, e parolar un rato largo co seu camareiro sobre aspectos fundamentais da vida humana: a forma de seccionar/laminar os pes do pulpo, a pertinencia dos queixos nos montaditos e a fórmula para aderezar os caracois.
Pero este é outro cantar que mañán traerei.

BLOGS CON DEREITO A ROCE


Abro hoxe blog para continuar o periplo vallisoletano e vexo na lista de post recentes de blogs amigos que os dous primeiros citan as miñas parvadas en facebook. Tal coincidencia alegra este vagar voluntariamente solitario pola blogosfera.
Moitas gracias fragmentos da galaxia e selva de esmelle, tan queridos.

5 giugno 2010

VALLADOLID 1


Teño varias entradas pendentes da miña viaxe fugaz ao Valladolid dos meus antepasados. Meus pais pasaron alí a lúa de mel visitando a unhas curmás da miña nai, fillas á súa vez dun alcalde de Rueda, Eulogio de Vega, represaliado tras a guerra, convertido nun deses topos dos que falan Leguineche e Torbado, pechado, por certo, na propia casa que os meus pais visitaron. Fun a tarefas académicas (gracias, Javier, Ramón) que ocuparon case todo o tempo. Aínda así tiven unha mañán para visitar a modo a cidade, seguindo un recorrido amplo.
Pensaba eu antes de comezar que ía rematar cedo e que o conxunto podía ser cativo. Pero podo asegurar que resultaba fascinante ir igrexa tras igrexa, convento tras convento, pazo tras pazo (cuidadísimas as súas fachadas, limpos os seus entornos) por ruelas tranquilas e silandeiras cunha calor tépeda de finais de maio. O convento de san Benito, a igrexa de san agustín agora arquivo municipal, o barrio de san Vicente, o palacio de Fabio Nelli, a igrexa de san Miguel e san Julián, o vello coso foron aperitivos excelsos antes de chegar á corredera de san Pablo, admirar a fachada gótica e encamiñar os pasos a san Gregorio e á casa que tentaba ver desde que chegara a esta cidade esguevina: a do Sol, residencia do Conde de Gondomar, embaixador en Londres no século XVII e propietario dunha das bibliotecas (se non da biblioteca) máis ricas e fabulosas daquela en Europa.
Pensei que remataba aí o recorrido, pero aínda quedaba máis da metade. Pero diso falarei noutro post. Aquí pararei, irritado por ver a cruz que a intolerancia relixiosa dos cristiáns pousou sobre o espléndido sol que ilumina e ilustra o intelecto.

COINCIDENCIAS


Foi un momento glorioso. E foi de rebote involuntario. O discurso levou tempo e resultou emocionante. Ser amigo de Carlos Fuentes por unhas horas non está mal. Máis ben foi un pracer que permanecerá na memoria. Estes días a foto que ilustra o post corre polo correo.
O alucinante (descoberto por casualidade hai ben pouco) foi que houbo quen, dous anos despois, tomou palabras exactas dese discurso para celebrar a Bonet Correa, sen pedir ningún permiso. Non é que fose cousa orixinal o de dous anos antes, pero resulta de escritoras algo preguiceiras e sisadoras empregalo, baixo pel de pierre menard cutre e apandador, para outras circunstancias. Por non empregar eu outros adxectivos lindantes co penal.
En fin, aquí queda. Para que quede.