Caxigalines nella Reguera'l Campizu

31 gennaio 2011

LACONISMO


Retomo a primeira cita de Aramburu que me quedou gravada, en especial o comezo "No pienso privarme" e o final "llenar páginas". Como lector é isa a sensación que teño cando vexo as mesas de novidades nas librerías. Os escritores/as, eu imaxino, deben de ter tempo a esgalla para escribir sen parar. Librazos, de letra apretada, de non menos nunca de 350 ou 400 páxinas, de verborrea total, non poden ser froito dun proceso de austera economía literaria. O aticismo, obviamente, non se leva; máis ben, o contrario: a amplificación, a abundancia, o desenfreo de enerxías en apariencia poéticas. Supoño que aplican esa vontade de non privarse: xa que estou posto e vou lanzado para que parar. Pode ser. Isa é a impresión.
Pero tanta magnitude é inversamente proporcional ao mínimo tempo (e as mínimas ganas) de que dispón (e do que quere dispoñer) o lector/a. Ás veces, o pracer inmenso de escribir sen freo, de encher páxinas durante un día, nunha torrencial enxurrada de cláusulas e oracións (cun estilo estándar intercambiable, pouco dado a alegrías e ousadías técnicas), pode máis có rigoroso proceder de comprobar se todo o que se escribe merece a pena, operación sinxela que estou seguro se produce ao día seguinte cando se le o escrito, pero que se desbota cando iso supón a supresión de todo o traballiño furioso de todo o día anterior. Comprendo esas tentacións de fuxidas cara adiante. Pero pensade, amigos escritores/as, que un non está xa para eses trotes. Alixeiren páxinas. Abrevien. Laconismo, please.

Hai que recoñecer, de todas formas, que a literatura teno moi crudo este ano: os poemas visuais de Messi son imposibles de superar.

30 gennaio 2011

REVOLTA(S)


Desde que hai máis dun ano (en 2009) desde esta casa (co blog ou máis aínda co feisbu) a revolta da mocidade teheraní contra o réxime de Ahmadineyad fose apoiada e seguida con especial interese, teño que recoñecer que os sectores da esquerda, de automatismo antiamericano, foron mudando de opinión. E hoxe resulta de agradecer que ese universo, de piñón fixo, sempre condescendente con calquera réxime que puxera en apretos o imperialismo estadounidense, comprendera a necesidade de apoiar os valores da liberdade e da igualdade dos homes e das mulleres nas revoltas contra os sátrapas. Dá gusto velos animar desde os foros interneteiros a instauración da democracia nestes países. Que así sexa sempre. Pekín tamén espera.

29 gennaio 2011

VIAJE CON CLARA POR ALEMANIA DE FERNANDO ARAMBURU


Tomo tres pasaxes de Viaje con Clara por Alemania, a novela de Fernando Aramburu:
1. Narrador en primeira persoa: "No pienso privarme del gozo de evocar con abundancia de detalles las impresiones de aquella aventura estupenda, ya que hoy tengo bastante tiempo para llenar páginas" (p. 204).
2. Narrador en diálogo con Clara: "En lo que afecta a tu libro, no existe más espectáculo ni más realidad que tu destreza con el lenguaje y tu punto de vista. De ti depende transformar una señal de tráfico en motivo de unas líneas apasionantes" (p. 307).
3. Clara, en conversa co narrador protagonista: "Sí, ratoncito, pero las dos cosas no pueden alcanzarse a la vez. O ensalzas o ridiculizas. Y da la casualidad de que hoy me he levantado con el pie poético, no con el cómico, que es el primero con el que pisas tú el suelo todas las mañanas. Se diría que no tienes otro" (p. 316).
4. Narrador, en plena acción metanarrativa: "No preví las consecuencias de revelarle a mi hermano que con el propósito de que no se me oxidara la lengua materna, puesto que no hay nadie a mi lado que la hable, llevo un tiempo evocando por escrito el viaje aquel que hice con mi mujer por el norte de Alemania, sobre el cual él recibió de mí en su día alguna información. Le entró curiosidad y yo no recelé. Total, que leídos los capítulos con pupila de editor, esta mañana me ha hecho saber que, aunque abunda en ellos la cháchara confidencial, los da por válidos. En líneas generales le han parecido divertidos, incluso se le ha soltado la carcajada en varias ocasiones durante la lectura, de donde deduzco yo que considera ridícula mi vida privada" (p. 369).
Empezo por asumir plenamente as consideracións do irmán do narrador sobre o texto que constitúe a propia novela. É descarallante moitas veces (había moito tempo que non o facía cunha novela, case desde os tempos en que me caían as bágoas de risa con La vida exagerada de Martín Romaña, con quen mantén algunha afinidade): é divertida en xeral, aínda que con irregularidades moi notables: non se pode ser gracioso todo o tempo sen resultar ás veces demasiado predecible ou repetitivo cos recursos; é, en efecto, unha "cháchara confidencial", capaz de facer apasionante (en boa parte do libro, non sempre nin moito menos) o encontro cun simple sinal de tráfico. Abundan as descripcións ao meu xuízo innecesarias, as reviravoltas algo impertinentes sobre algunha escena, só xustificadas para a ocorrencia en ocasións, en efecto, chistosa e hilarante, ou en todo caso para o exercicio de re-creación duns feitos con perspectiva sostidamente irónica.
A consideración que ten Clara, unha escritora alemana de certo éxito á que lle encargan unha guía de viaxes por Alemania, do carácter do seu marido, o narrador en primeira persoa da novela, explica a tonalidade do libro: o pe cómico, próximo en moitos casos ao satírico e case sempre burlesco, das peripecias e da súa propia vida. Somete todos os sucesos (que non chegan a tal categoría porque son case insignificantes) a unha ollada ridiculizadora, hiperbólica, tanto no retrato caricaturesco de certos personaxes coma na compracencia autodegradatoria do seu mesmo personaxe, construído a base de contrastes (ás veces tópicos ou deliberadamente tópicos para suscitar a risa) coa figura algo máis severa, disciplinada e rigorosa da súa muller. As miudenzas da súa intimidade (onde non falta a escatoloxía íntima: moi lograda a descripción dos olores corporais da súa muller ao longo do día) engaden a esa ollada demoledora sobre as situacións que vive -sempre no límite do grotesco en moitos casos (magnífico o capítulo plenamente satírico dedicado aos amigos ecoloxistas), cando non no absurdo (a relación con Kevin, o sobriño autista de Clara)- a nota permanente de comicidade total, esa pegada cómica sobre todo o que mira.
As cousas que suceden son banais, insulsas, sen especial interese. Porén, o narrador consegue elevalas á categoría poética pola vía da linguaxe (un rico repertorio léxico e unha sintaxe variada e en ocasións especialmente culta, con participios absolutos, oracións subordinadas complexas resoltas con admirable harmonía ou fórmulas algo arcaicas coma o como + subxuntivo que sempre se agradecen), do dominio constante da ironía, ilustrada de forma parcial cunha tendencia á ridiculización burlesca. O relato carece ademais dun orde compositivo pechado (non é ningún defecto, ollo) e camiña, como toda estructura episódica, como suma de peripecias, case todas anodinas. Deste xeito, a función do punto de vista do narrador é fundamental. Nel recae toda a importancia do relato, na súa capacidade de narrar o que mira ao seu redor. A primeira cita que incorporei a este texto é reveladora: poucas veces nunha novela se explicita con tanta elocuencia o poder omnímodo do narrador para construir o relato. O narrador ten tempo bastante para non privarse (ese gozo do narrador puro) de ir aos detalles (signifiquen ou non algo), non co propósito de contar unha historia senón, o que resulta aínda máis esencial, para encher páxinas.
Aceptada a posición libérrima dun narrador que non se autolimita, que se expande porque ten tempo, eu tomo tamén a liberdade de rexeitar o que me parece insubstancial (que é bastante), de decepcionarme (moito) con episodios desaproveitados (como o da caza das vulvas no capítulo 11), de agardar máis de certas esceas que non merecen ser contadas (xa di o propio narrador que como non ten quen lea o seu texto se libra de ser tildado de pelma) ou doutras que se ven resoltas, a pesar da tensión buscada, desde demasiado lonxe (coma o da mexada desde o acantilado), de aprezar a subtil batalla sexual e sentimental entre os protagonistas (indudablemente o mellor do libro: extraordinaria), de entreterme coas súas torpes maneiras de visitar un país ou de partirme de risa en moitas páxinas do libro cando a marca permanentemente irónica do relato deixa paso á esaxeración e á pintura gorda dos personaxes.
Só por esas páxinas de total gargallada merece a pena seguir a libre corriente de palabras do narrador desta novela de Aramburu, unha das novelas destacadas en lingua española do ano pasado. Como tarxeta de visita para min non está nada mal. Seguirei lendo as súas novelas. Seguro.

28 gennaio 2011

REFLEXIÓNS NON MELANCÓNICAS SOBRE CAIXAS, POBOS E FOLGAS


Deulle ao coco ben duro onte Marcos S. Pérez Pena e cadrou un extraordinario post sobre a folga de onte. Tamén cadrou onte o maquiavélico Barreiro un parágrafo retranqueiro sobre Guillerme Vázquez e a melanconía social do BNG. Marcos cre que o nacionalismo perdeu hexemonía á moda gramsciana, malia ter a CIG como baluardo sólido. Barreiro alaba, por contra, que o BNG non só dea coherencia a un discurso político senón que sexa quen de impregnar, en paradoxo, a praxe feixoiana en materia de galeguidades. Ao tempo que Marcos nega a influencia político-cultural do nacionalismo (co BNG en cabeza), Barreiro considera que a formación nacionalista fornece de materia substantiva o modelo de defensa do propio que, por comenenza, Feijoo de cando en vez artella. Os dous parecen distantes, pero conclúen nun mesmo punto: a importancia do discurso da galeguidade e a nula relevancia da mesma. Marcos argúe coa ollada posta na carencia dun proxecto propio, dunha sociedade artellada sobre a idea de Galicia, non subsidiaria (aínda que el sempre antepón o marchamo esquerdista); e Barreiro, sobre o certidume de que esa realidade non existe nin existirá. Marcos reclama esa hexemonía; Barreiro considera inútil calquera paso nese sentido. Maior ou menor grao de optimismo/pesimismo histórico acompaña unhas reflexións pouco melancónicas, moi interesantes mostras do estado da cuestión.

Ilustración: fotograma de El hotel eléctrico, de Segundo de Chomón.

CELEBRACIÓNS


Celebran as escolas hoxe o día da paz e a que está situada a carón da miña casa afina os instrumentos megafónicos para o momento. E, coma sempre, teñen o bó costume de probar con grandes éxitos da música actual. Levo xa unha ración de Patito feo, unha versión en gaitas escocesas (ou duchas, que para o caso é o mesmo) do Himno da ledicia (aquí transmutado no da tortura) e do very very extended mix (porque aínda segue) de Tu vuo' fa' l'americano máis ca suculenta. Hai anos tocou paquito el chocolatero e a bomba de king áfrica.
A universidade celebra ao santo da Summa Theologica: non sei que será pior.


27 gennaio 2011

DISQUE


Disque foi un éxito no medio da satisfacción xeral polo paro moi importante dadas as circunstancias.
Disque.

26 gennaio 2011

A LITERATURA E MAIS EU


Ás veces penso que non me gusta a literatura. Ao longo dos anos fun criando pequenas fobias que me obrigan a pensar que non aprezo a literatura: non me atraen os recitais poéticos (nin as lecturas de textos, nin as conferencias: as miñas tampouco, pero estou máis entretido); non me gustan as novelas nin de aventuras, nin as fantásticas, nin as policiacas, nin as de terror, nin as rosas, nin os falsos históricos, nin os dramas filosóficos nin sicolóxicos. Engádanse temas ou motivos que non me interesan para nada (que van medrando co tempo), autores/as que me cargan moito (que non medran co tempo, pero que, con tanta oferta, fan que decline o convite a lelos/as) e o espazo da literatura que podo desfrutar é cada vez máis pequeno, case minúsculo.
Toda ista limitadísima afeción discute o cerne da miña relación coa literatura. Se non incorporase a este rótulo, máis ou menos vencellado á invención e ao finximento, as memorias, as biografías, os mapas, as crónicas, os catálogos, os relatorios, as cartas, os artigos, creo que esta miña antiga devoción polas vellas letras (sic) estaría case morta.

25 gennaio 2011

JAIME SALINAS


Chega a noticia da morte de Jaime Salinas e dúas cousas ao instante saltan á memoria. Unha, o extraordinario labor editorial exercido desde Seix Barral, Alianza editorial, Alfaguara, por poñer os nomes dalgunhas aventuras que son parte fundamental da cultura deste país. A outra, as súas memorias, Travesías, un dos relatos máis fascinantes, por tanxencial e singular (nunha familia culta, cosmopolita, burguesa, dun antifascismo visceral), do exilio: para min, un dos mellores libros autobiográficos que lin, se cadra pola valentía e ao tempo polo fértil desarraigo de case todo, nunha especie de escepticismo radical que a min me atrae de forma moi estimulante.
Lembrar quen foi o seu pai explica algo da súa elegancia epicúrea, do seu liberalismo extremo, exemplarmente definidos nas páxinas desas memorias, pero a importancia propia do seu traballo de difusión libresca, durante os sesenta e setenta neste país, farao inesquecible.

Ilustración: fotografía de Jaime Salinas e Claudio Guillén en Middlebury, 1940. Fotografía incluida en Travesías, Tusquets, 2003, p. 143.

NON O POIDO EVITARE

Xa me parecía a min raro que non houbese video periférico da Periferia. En Sao Paulo hai xente que a está lendo e que está absolutamente entregada. Os amigos agradecen a miña insistencia. Non sei se non serei ás veces contraproducente. Pode ser. Pero non o poido evitar(e). Amoriños collín na periferia do mar(e).

24 gennaio 2011

VISTA, TACTO E GUSTO


O contador/a de visitas proporciona unha información non sei se axustada á realidade. O certo é que durante a fin de semana baixa considerablemente a afluencia de público, digamos que á metade. Agora ben, non me pidan a min explicacións sociolóxicas de por que a xente consulta ou mira blogs con maior atención durante os días non feirados. Eu teño a miña idea ao respecto, pero non sei se dicila. Pero ten que ver coa compensación dos cinco sentidos.
Ao mellor a vindeira semana: cando resolva por que compran as universidades e outras institucións diccionarios de ciencias ocultas, de personaxes conquenses, homeopáticos de urxencia ou de termos éticos baixo auspicio navarro do Verbo divino.

TARDE EN CAMBADOS


Estes fríos propios do inverno, neste caso acompañados de lixeira nortada, reconfortan. A luminosidade, abraiante, impide o desánimo e o azul do ceo promete xa a primavera. Onte miramos moverense as mimoseiras ao lado da autoestrada e tamén as pequenas flores amarelas debaixo das viñas camiño de Cambados. Os vimbios espidos semellan, dourados na ribeira do Umia, anunciar mudanza, mentres as mans recobran por un instante a calor perdida.
A lembranza das pequenas apocalipses pode agardar. Hai que lle botar algo máis de madeira ao lume e comprobar que o syrah, as tripas e o biscoito de piña non minten.

Ilustración: Pedro Teixeira, 1634.

FESTAS DE SAN VICENTE NO PONTOIBO


A Carmiña CC.
As festas de san Vicente no Pontoibo, das que me daba conta onte a amiga Carmiña (que lembraba o nome de Salustiano, 92 anos), dan o arranque ao calendario feiral do ano. A poxa de ramos (de cacholas e ovos, se non lembro mal das veces que eu me achegaba ata alí, pero tamén dos productos da horta), en medio dun frío espantoso, era o punto central desta festa fóra de tempada celebrada na parroquia que está empoleirada sobre a val de As Pontes. Pontoibo quedaba ao lado da miña casa (segue a quedar, pero a miña casa -miña porque alí vivía- xa non é miña); desde a cociña podía mirar, cando a néboa do inverno mo permitía, as casas empericotadas na costa que conducía aos espazos de xestas e toxos, apenas uns piñeiros aillados, que daban ás abas do pantano. Por aquelas cortiñas subiamos moitas veces en bicicleta (máis ben baixados da bicicleta, andando, porque era moi pendente) para baixarmos sen dar pedal ata chegar por inercia ao centro da vila. Ou para percorrer, por entre algunhas das poucas fragas (fraguiñas máis ben) que aínda quedaban por alí, ata as Campeiras e baixar pola beira norte de As Pontes. Desde alí podiamos mirar a cheminea, as catro torres de refrixeración, o parque de carbóns, as longas ringleiras de cintas transportadoras, os minaretes das máquinas estractoras, toda a paisaxe industrial que foi modulando aquela zona. Mirabamos a dirección do fume, por adiviñar o tempo e tentabamos, desde alí, entrever o lugar que fora Saa, Illade ou Meidelo, baleirado de terra, apenas o oco daqueles casais.
Mirabamos todo aquilo de esguello mentres pedaleabamos co xélido ar de xaneiro batendo nos pulmóns.

23 gennaio 2011

MAÑÁNS FELICES DE DOMINGO


As mañáns dos domingos mudaron pouco ao longo da miña vida. Son unha institución desde cativo. Nunca despertarse antes das once máis ou menos, estar en cama máis ou menos tamén ata as 12, churros no almorzo (sen chiculate, con café de malta canda neno), música no tocadiscos alaltolalleva de cantantes italianos (que cantaban en español) ou de bandas sonoras de películas (Cuando llegue septiembre, todo será... marabilloso) e xa case contra a hora de comer (sopa e garbanzos no 95% dos casos) saída para o vermú. O vermú era a excusa perfecta para tomar champiñóns ao allo no antigo Virxinia, calamares á romana nun mesón que había detrás do Hotel Madrid (cuxo nome ignoro) ou, por suposto e por riba de calquera outro sitio do mundo, o pulpo* nas Cuadras do castelo dos templarios ponferradino. Tiña unha terraza ao ar libre, baixo unhas parras nun lugar que agora é oficina de turismo. O pulpo estaba preparado á ponferradina (eu descoñecía outras preparacións máis sinxelas) cun toque de allo na cazola, que saía fervendo da cociña. Eses momentos, que os meus pais acompañaban cunha xarriña de viño rosado do Bierzo, eran e seguen a ser marabillosos na miña memoria.
Debeno ser tanto que non concibo unhas mañáns de domingo sen alcanzar sempre ese grao íntimo e intenso de felicidade.

*Non resisto comentar que o pulpo así preparado pode tomarse no excelentísimo Mesón Tres Portiñas (calle Lago Carucedo).

22 gennaio 2011

GUARDA CHE LUNA, GUARDA CHE MARE


Esta tarde de inverno transcurre prácida entre a voz eminente de Mario Lanza. Non hai pedalò que nos leve aos faraglioni. Nin gommone para deitarmos espidos co azur de anacapri nos ollos. Non levamos os pes descalzos para esta piccolissima serenata. Non miramos desde o peirao de Sorrento la luna e il mare. Non sona aínda Marini nin Carosone no picú. Pero splende il tuo sorriso...
Come sei bella 'esta sera...

NOVELAS ACTUAIS


A lectura de Periferia o ano pasado produciu en min, aparte do gozoso experimento de desfrutar dunha obra única, a temible sensación de que calquera outra novela (por poñer un nome amplo á ficción) que emprendera posteriormente ía decepcionarme ou ía ser considerada baixo a implacable equiparación co extraordinario libro de Iolanda Zúñiga. Non me trabuquei e, case un ano despois, sigo sen atopar nada que lle chegue arredores da súa altura. Dos últimos tempos, o de Eco (do que apunto a súa capacidade destroyer da novela histórica e do feuilleton: quen escribirá agora eses novelos?), o de Menéndez Salmón (artefacto moi pulido que non me interesou demasiado), o de Rivas (xa comentado neste blog, de lectura lixeira) apenas ofrecen lugar para a mínima réplica. Ando agora co de Fernando Aramburu, Viaje con Clara por Alemania, que, de todos estes que leo tras o desbordante impacto de Periferia, é o que claramente (pero tamén sen competir en poderío co de Zúñiga) posúe unha forza e unha ambición literarias (de estilo fascinante, envolvente e irónico) máis destacadas.
Seguirei as aventuras desta parella polas terras alemanas con moita atención, pero aproveito este comentario para deixar aquí constancia da miña estrañeza (compartida co meu amigo X, que engade mesmo unha indisimulada indignación) sobre o silencioso eco que está a ter a grandísima novela de Iolanda Zúñiga. Difícil será a súa lectura, pero non ten, hoxe mesmo, con outras ningún punto de comparación.

BRUCLIN FOLLIS


Chega A. de NY e rimos no curruncho do choco.
Como si fuera esta noche la última vez...

21 gennaio 2011

A CIENCIA FICCIÓN

Hoxe adicou as Luces EL PAíS á fantaciencia, ao sci-fi, á ciencia ficción, a ficción científica, á novela de anticipación, á distopia narrativa, eu que sei. Hoxe pasei todas as páxinas de vez.

Síntoo, Antón.

TRAGO NO PEITO


A Astromántica Arrichadiña e Cristina F., que me botan de menos no feisbu.

A ausencia da corda prima da guitarra miña non impide que Quase um fado amose como é posible con tres acordes armar un drama, unha historia, tres minutos, naufragar entre versos. Amores confessos, ocultos desejos...que bate calado o seu bate fundo...

A BG ALGO ACLARADA


Leo a interesante entrevista reportaxe de Iago Martínez co responsable da Biblioteca de Galicia. Explica e aclara o precedente inmediato dos libros que van parar á Biblioteca. 200000 títulos quedan indicados, catalogados desde o ano 1989 polo Centro Superior Bibliográfico de Galicia, que ademais de abeirar eses volumes realiza, como sinala a súa web, o labor esencial de "recoller ou controlar bibliograficamente toda a producción impresa galega". Léase a introducción á súa páxina web para dar conta do que ofrece. Alén diso a BG contén o legado de Basilio Losada, de Alonso Montero e de Camilo José Cela, como parte destacada, e coleccións proviñentes do IGAEM ou da Biblioteca da Muller, entre outras. As outras ambiciosas pretensións, suliñadas polo director da BG (BNG para el), intentan desenrolar o establecido na lei de Biblioteca actual e na que está previsto aprobar en breve, cuxo borrador pode ser consultado agora mesmo (teño as miñas dúbidas polo lugar onde se atopa, pero en fin).
Parécenme moi serias (por preocupadas e por sinceiras sobre o labor de dar corpo ao que non o ten) as palabras do entrevistado e non teño máis ca desexarlle éxito a Daniel Buján na súa xestión, pero a miña teima polos diccionarios e polas enciclopedias que adornaban as fotos da inauguración fíxome mirar o famoso catálogo de fundos do CSBG, que se supón nutre o fundo da actual Biblioteca. Atopei cousas sorprendentes sobre o tipo de adquisicións nos últimos anos (calas en especial de libros enciclopédicos) e dame a impresión de que o propósito declarado do CSBG que agora asume a BG queda excedido coa presencia no catálogo de libros (diccionarios especialmente) que pouco se compadecen coa idea básica de contar coa produción impresa galega ou de interese para Galicia, salvo no caso de que entendamos, tal e como me gusta a min entender, que nihil humanum Gallaeciae alienum est.
Proporcionarei datos máis adiante. Baste con isto hoxe. Daquela tamén terei tempo para meterlle o dente ao borrador da Lei de Bibliotecas, onde curiosamente a BG é unha infraestructura máis, o núcleo de operacións (como ten que ser, pero á que lle sobra a dimensión física de almacenamento de libros, que é o que eu non remato de comprender) da rede bibliotecaria galega, xa existente en gran parte e en gran medida.
Auguri, tanti auguri, en calquera caso, para os responsables dese espazo. Vannos necesitar(e).

20 gennaio 2011

PARTICIPACIÓN E XORNALISMO


Dicía onte un gurú deses de interné (algún día falarei dos gurúes, eses seres que escriben pero nunca respostan, salvo que sexan ministras as interpeladas, con perdón) que os xornais que incorporan o feisbu e outras redes sociais son máis participativos (non digo o de que empatizan porque é provocar). Poñía unhas cantidades algebraicas (outra das características dos maharishis: que teñen información sempre privilexiada e amoreada para causar pánico nos lectores, de números, estatísticas, balances, ránkings) para demostrar a media de comentarios en feisbu que tiña un xornal. En fin, amosaba con iso a grandísima comunicabilidade (non fun quen de crear un polísilabo máis longo como piden estes escritos) do xornalismo hodierno.
Pero a pouco que un lea os comentarios tanto en feisbu como no propio xornal notará, sen excesiva atención, que a xente participa, pero non le ningún dos outros comentarios. O comentarista deixa a súa cagadiña opinatoria e lisca ao instante. Nin se para. Forma parte da grande valanga de participantes no choio, pero comunicar non comunica nin co do lado, que, como está a escribir ao mesmo tempo, tampouco para en lelo. É interesante comprobar cómo en poucos segundos unha noticia xera centos de comentarios, sen que ningún deles sexa atendido. Será esto a clave da participación democrática nos xornais?
Xa o proclamara o barón (asturiano, coma o seu nome indica) de Cubertín: o importante é participar.

AGUSTÍN E AS ASTURIAS


Non sei por que mentres pasaba a fregoa (ou fregón, non sei: do mesmo xeito que dicimos ordenador e non tanto ordenadora) pola cociña chegou á miña memoria minguante este marabilloso exemplo de fachendosa fidalguía asturiana.
Antes que Dios fuese Dios,
y los peñascos, peñascos,
los Quirós eran Quirós
y los Velascos, Velascos.
Se cadra foi porque vin o outro día a don Agustín, na nosa peixería de cabeceira, e alí me contou que polas súas tamén asturiaspatriasqueridas pasou case 8 anos da súa vida con episodios ben fermosos, lembranzas proustianas en forma de sidra e bocadillos de anchoas, que algún día terá que contar para pracer de todo o mundo.

Ilustración: a Escalerona, a escaleira número 4, onde hai que quedar sempre, amigo Agustín, na foto o día da inauguración, en 1934.

O -E PARAGÓXICO


Escribía hai pouco coa súa lixeira retranca Manuel Rivas sobre a marabilla de escoitar(e) o -e paragóxico. Aínda que fose xa nos tanatorios. Eu, que non é que sexa neofalante, senón que é para min o galego unha lingua nova e aprendida (iso si, coa vantaxe de falar de sempre en asturiano familiar), tírame iso do -e.
Non sei se é por influxo das moitas cancións tradicionais adeprendidas (ata meto estes enxebrismos da prehistoria do meu aprendizaxe do galego, anossetentaaspontes, librería Do neno) ou do italiano que leo todos os días e que conserva o final vocálico latino nos infinitivos (non sempre: as mozas que visitaban a Berlusconi dicían amo por amore). Pero a min ás veces me sae e teño que recoñecer(e) que ningún amigo/colega galegofalante o emprega.
Vou facer(e) unha proposta para os convencionadores/as do galego normativo: na vindeira reforma, atrévanse a pedir(e) que nos infinitivos alomenos deixen estar(e) esta peza única e senlleira da lingua. Ou alomenos, en distribución complementaria (coma o artigo O', co til para os bares), cando a frase, a cláusula ou a oración, remate en -r.
Gracia que un espera merecer(e).

Ilustración: a palabra pane xa a ten que levar fixo.

PANTALÓN BRANCO

Estaba dubidando hoxe en poñer ou non pantalón branco. Aconsellan os blogs de Elle, onde traballa exitosamente a miña querida Paula, que convén non misturar prendas propias de estación. Pero esta advertencia colide (colisiona tamén, xa) coa idea do cambio climático e con ise outro grandísimo concepto fashional do fundo de armario (almario tamén). E eu sempre teño no fundo do (de tamén) armario un pantalón branco, polo que poda pasar. Sempre.
Xa sei que pode un rematar en David Niven ou no mellor dos casos en David Hemmings con Vanessa Redgrave, sempre que o curto dos baixos non deveña (derive en tamén) en pinocchietto. Pero un sempre ten a sensación con esta prenda de que a primavera, se non está nin na rúa nin no corte inglés, alomenos xa cubre coa súa loneta branca as partes baixas do meu corpo.
E unha primavera nas pernas e contorni, coa prestancia dun gentleman en Capri, e xa primavera. Madialeva.

HOSTAL MOURE/HOTEL ALTAÏR


Pasar unha boa parte da túa vida nun cuarto dunha casa que agora é un dos hoteis máis aprezados do mundo non deixa de ter a súa gracia. Pero sabelo hoxe tráeme inevitables lembranzas (entre elas a que mencionaba neste mesmo blog hai uns días sobre o Futuro imperfecto de Xulia, a quen felicito, por certo, pola magnífica acollida que está tendo), demasiadas, creo eu para esta mañán, melanconías.
Auguri para esa Ana Liñares (e para José Antonio, o seu irmán, e para os seus pais don Pepe e dona Preciosa) que vin nacer e correr de pequeniña polo comedor do Hostal Moure, a nosa casa (digo nosa, porque algún visitante deste blog tamén a fai súa) en Santiago.

Ilustración: a foto é a do meu cuarto concretamente. Xa falei desto noutro post, creo, pero a memoria volve sobre o mesmo. Volve.

19 gennaio 2011

DEPORTIVISTAS, ATENTOS/AS


Eu, como testemuña máis ou menos próxima, aviso aos deportivistas: o Lotina évos boa xente: tristón, algo fúnebre, choromiqueiro e aghuniao, pero boa xente. Pero, xa vos aviso: vaivos leva á ruína. E se non, ao tempo.

O BARRIO DOS XUDEUS DE PONFERRADA


Cando viviamos en Ponferrada a esta parte do río sempre a chamabamos o Barrio de los judíos. Cando viviamos alí nada disto xa había: unha morea de casas novas á beira do río, e o edificio de Correos como principal referencia, pero nada do que aquí aparece.
Agora miro esta foto e un pouco á esquerda mírase o edificio da antiga sinagoga, edificio e nome que non existían cando viviamos alí polos anos 60 do século pasado.
Ver esta foto e lembrar o nome que levaban na cidade onde nacín as agora chamadas limonadas de semana santa faime entender de que país de sangues vertidos veño.

NOSTALXIA DO FUTEBOL

Campeiro de detrás do campo do Poboado. Naquela portería do fondo, un gol olímpico. Para que andar con falsas modestias.

CONTO DE CONTOS


Quere o asiduo e querido visitante Erre que lle proporcione información sobre onde ler Cuento de cuentos. No comentario correspondiente dou datos da edición exemplar que preparou Azaustre para a Nueva Biblioteca de Erudición y Crítica da Editorial Castalia. Pero tamén proporciono enlace para a edición que calquera pode ler: nesa desembocadura virtual que supón a Biblioteca Miguel de Cervantes que a Universidade de Alicante montou hai uns anos e que agora recolle moi boa parte (textos, sobre todo: facsímiles en grande medida) da literatura digamos clásica en lingua española.
Este portal, nacido con ambición informática pero contidos limitados, convertiuse en pouco tempo, precisamente pola súa prestación electrónica, na residencia habitual da información que os distintos departamentos universitarios de literatura en lingua española, especializados nun autor, nun periodo, nunha época, foron elaborando durante anos. A Biblioteca Nacional está a facer semellante esforzo (obrigatorio para unha institución pública: o de proporcionar acceso universal aos seus fondos, nunha enésima volta de parafuso do planteamento ilustrado), pero o do Cervantes Virtual (non confundir co Centro Virtual Cervantes, do Instituto Cervantes: moi hispánica esta redundancia nada redundante) resulta admirable.

PRACER NO CALVARIO


Tomo nota das recomendacións sempre interesantes do blog Banda Deseñada, un deses espazos da xenerosidade blogueril da que falaba o outro día. Desta volta vai ser este libraco de Denys Wortman (admirable ademais nun libreiro a súa atención a historietas publicadas en inglés) o responsable de que o traia a este lugar. A min o futuro do libro analóxico xa nin me preocupa: abúrreme xa a bibliografía (incluida a miña) ao respecto. Aproveito o que hai, que é moi interesante, como a marabilla de comics aconsellados nesta librería do Calvario en Vigo, e, se morre, pois abur.

TRADUCCIÓN/TRADUCIÓN NO SENADO

250000 euros (se non son 350.000, segundo outras informacións: a diferencia non é pouca) ao ano custa o servizo de traducción no Senado, segundo as informacións de hoxe. Nese montante hai que contar case exclusivamente os soldos dos/as intérpretes, que non só traballan cara ao público os días de debate ou de pleno, senón o resto do ano traducindo e preparando os textos que se han empregar na vida parlamentaria. A min me saían 7 intérpretes mínimo, aínda que outras informacións apuntan a 25. Se fosen 25, sería, logo, para cobrar cada un deles 10000 euros ao ano, uns 700 euros ao mes, iso si, sen ter en conta as desgravacións, o que podería rebaixar considerablemente o asunto. Se fosen 7, cobraría cada un deles 3.500 euros ao mes, que tampouco é unha cantidade desorbitante (hai dietas e desprazamentos, polo medio) habida conta dos salarios habituais en institucións de semellante calibre.
Outra cousa é a necesidade do servizo. A visibilidade das linguas chamadas periféricas, que ben podemos chamar non castelás, para sermos máis propios e non dar valores connotativos ao choio, é un obxectivo moi plausible, moi necesario. Pero non estou seguro eu de que este sexa o mellor (por único) modo de conquerila. E non só porque pode resultar motivo de crítica ou censura por parte dos de sempre (vai ser glorioso escoitalos e lelos, quen o faga, hoxe), senón porque, en xeral, non é doado facer pedagoxía ao respecto nestas circunstancias. Se se busca proporcionar esa fundamental presencia dos idiomas da península, non parece esta a solución (por moi institucional e moi representativa que fose esta cuestión) idónea. Eu celebro o emprego das diferentes linguas no parlamento ou, neste caso, no Senado, pero se cadra convén engadir a este empeño algunha outra medida semellante (espero que o servizo de intérpretes apure algunha outra actividade parlamentaria comprometida con este propósito), para que non quede isto como un mero aceno á galería. Sobre todo, en tempos como estes nos que calquera alegría de mais resulta especialmente nociva. Por non dicir contraproducente.

18 gennaio 2011

A LA FLOR DEL BERRO


Hai un tempo contei cantas palabras da letra a do diccionario da real academia española procedían da autoridade de Quevedo. Contei exactamente 642, incluidas as expresións do tipo en angarillas o conciencia ancha. De entre tantas, o que dá unha mostra do que significa Quevedo para a lingua española, ao lado do Migueliño cervantino, as que teñen o verbo andar como preámbulo. O curioso deste asunto ambulante é que a definición que hoxe vemos no DRAE deriva precisamente do contexto que Quevedo mostrou no seu enxeñoso Cuento de cuentos, onde constrúe un relato a base exclusiva de refráns e modismos. Para que esta noite, miñas donas, meus señores, andemos a la flor del berro.

1. andar a la arrebatiña

2. andar a la flor del berro

3. andar al estricote

4. andar al pelo, a pescuezo..

5. andar con mosca

6. andar de capa caida

7. andar de zeca en meca

8. andar la barba sobre el hombro

9. andar pie con bola

10. andarse por las ramas

11. andar templando gaitas

EDITORIAL DA REPUBBLICA SOBRE BERLUSCONI


Chegamos xa á pregunta capital do tráxico periodo de quince anos berlusconianos: pode governar un país democrático un lider que desde hai tempo é o choqueiro do mundo polas súa festas con prostitutas menores de idade, pagadas e disfrazadas de enfermeira para excitar ao sátrapa canso? Con toda evidencia, non. En calquera país normal un presidente de governo envolto no ridículo e na sordidez deste escándalo sería xa retirado para a súa casa, para defenderse sen implicar ao Estado na súa vergonza.
A xustiza dirá se hai delictos con menores e se hai suborno, como a Procura de Milán establece con convicción. Pero namentras, isto que se desprende dos papeis xudiciais é suficiente para un xuízo político de total inhabilitación para exercer o liderato de governo e a representación dunha democracia occidental. A inconsciencia do límite, a desmesura elevada á regula de vida, a concepción da relación entre home e muller, todo xunto dá forma a un permanente abuso de poder que mancha as institucións e ofende ao Estado.
Que sexa unha enfermidade, como denunciaba a exmuller do premier, ou unha perda de control pouco importa ao cidadán. Desde hai dous anos, a política é prostituida por un primeiro ministro que teme as revelacións sobre as súas noites, é vulnerable por parte dos seus ligues ocasionais, é atraido por menores, declara a guerra ás interceptacións e aos xornais só para defenderse da acumulación de escandalos que o sobrepasan: e por riba minte e convida ás rapazas mentir.
Todo isto é xa público, todo é inevitablemente político. Mesmo o último acto: dimita e vaia defenderse, se pode, aos tribunais da República, evitando destruir o templo consigo mesmo.

INTERIORISMO


Creo que vou pechar unha tempada o muro de facebook. Vou adicarme a este recuncho algo máis íntimo e sen moito balbordo. Escribir con certo tempo, a cambio de aumentar as doses. Se non fose pola preguiza que me dá entrar no blog (poñer o correo e o contrasinal e atopar ilustración e título, redondear o texto), tería entrado moitas máis veces. Procurarei evitar ese pequeno atranco. E quedarme aquí todo o tempo. Mirando qué sucede.
Antony and the Johnsons no móbil, agardando que haxa alguén, dá agora mesmo o sinal de partida.

17 gennaio 2011

A PREGUNTA DA CARNICEIRA


En débeda eterna coa miña carniceira, pregunto desde este blog a quen corresponda, probablemente ao alcalde desta cidade onde vivo: cando van arranxar dunha vez as beirarrúas de Areal e, de paso, todo ese entorno, que, probablemente en espera de mellores oportunidades que non chegan nunca, está caendo no máis lamentable dos abandonos?

15 gennaio 2011

A XENEROSIDADE DOS BLOGS




O blog Han ganado los malos do amigo Pablo Jauralde proporciona estes días valiosísima información, que adoita publicarse nas revistas do gremio para maior gloria da ciencia investigadora, pero escasa para o común dos mortais. Porén, Jauralde trae eses interesantes achádegos ao blog, colócaos ao alcance de todo o mundo e de xeito gratuito, sen mirar siquera que os esforzos e o traballo de atopar todo iso (coas fotos incluidas) estean convenientemente pagados.
Estes días de debate sobre os dereitos de autor levo pensando sobre o que xenerosamente a xente aporta ao coñecemento nestes novos formatos. Non quero entrar agora nas páxinas de descargas ou de P2P, moitas delas promocionadas polas mesmas empresas indignadas polo piraterío ambiente, senón neses miles de blogs que non só ofrecen unha ollada ou unha perspectiva sobre o mundo senon que ofrecen información, coñecemento de forma completamente desinteresada (computo mesmo nese desinterese aqueles que inclúen modesta publicidade nas súas páxinas, porque non creo que se forren con eses pequenos banners). Blogs de cinema, de arquitectura, de cartografías, de poesía, de crítica musical, de historia, de urbanismo. Só esta semana, ademais deste de Jauralde que trae fotos de documentos e testemuñas do século XVII, un sobre todos os edificios do século XIX e XX de Sevilla, outro sobre distribución dos seareiros de fútbol londinense no magnífico blog de mapas de estraños que me acompaña desde hai tempo, un sobre a cinematografía de Michael Haneke, un sobre o cemeterio romano onde está a lápida daquel poeta cuxo nome foi escrito sobre a iauga. En fin, infinidade de autores/as que, aparte do alento creador, que xa é admirable, subministran aos seus lectores/as o resultado excepcional do seu traballo, nun xesto pouco común (xa vai sendo máis) nestes tempos. Isa xenerosidade é a marca irrenunciable dos blogs.
Eu sempre quixen que o meu blog non tivera moito que ver coa miña ocupación profisional, pero non sei se dar de lado ás imprentas fagocitadoras e pasar directamente todo o meu traballo destes anos a este formato para beneficio de todo o mundo. Non sei que carallo fai no disco duro deste ordenata que cada vez está máis cheo. No amplo sentido da palabra.

A ilustración procede, mudada, do blog La nave de los locos de Fernando Valls.

14 gennaio 2011

caGAIáS 2


Conforme avanzan os días postinauguración, as noticias (tamén ruxerruxes máis ou menos constatables) sobre o edificio comezan a cadrar. En primeiro lugar, a posible mudanza administrativa dunha dirección xeral para alí. Non será difícil de comprobarmos en breve, pero os interesados/as (verbigracia, os funcionarios/as da cousa) largan algo. Non está mal: planteouse no seu momento, pero houbo quen dixo que era disparate. Aos poucos, a enteira consellería podía ter alí a súa sede e non sería, en todo caso, mal emprego.
Hoxe comunica o correo permanentemente comunicado coa sede sancaetana que haberá restorantes (xa vexo o Tagliatella e o Góndola X de rigor, cando non o Cañas y Tapas ou o Cambalache, sempre italianos, para levar a cativería que non come outra cousa ca dez spaghetti mal contados), cafeterías e tendas. O fin de todo centro comercial ou polígono residencial. O problema agora son os accesos e hai que chamar ao de Fomento para que lle poña enlace (antes era outra cousa) coa autopista, aproveitando que é daquí ou de perto, que é como se comprende a política en Galicia e supoño que en outras partes, habida conta das infraestructuras que os ministros soen licitar para as súas casas, sexan estas primeira ou segunda vivenda.
En fin, que vai cadrando a cousa. Vai collendo forma a biblioteca (con libros supoño que repetidos, enciclopedias e diccionarios que xa ninguén quere: tratarei de enterarme que teño informadores por alí) e o arquivo de Galicia. Hoxe estiven cun amigo no Guanabara, apurando un café mentres recollía o coche. Dígoo porque alí teñen os técnicos da consellería exemplares únicos de calendarios de Transportes El legionario e cinco sifóns da época preconstitucional. Por se lles fan falta.

13 gennaio 2011

OUTRO ANTÓNIO NO CUORE


No primeiro ano deste blog fixen declaración de amor incondicional a Antony and the Johnsons. Hoxe toca outro António, este Zambujo e alentejano de Beja que, cunha camisa vaqueira e ollos de auga, ofrécese na portada do seu disco Guia para pracer único. Levo case un mes escoitando a este home cunha voz deliciosa na pequena vibración con que apenas alardea a frase, e cun feixe de cancións inigualables. Afeitos a escoitar discos nos que destacan dúas ou tres cancións, resulta significativamente estraño que o Guia enteiro, con fados, si, e belas mornas, pero tamén con pequenas alfaias como a Toada alentejana sustentada na súa voz ou con pezas satíricas de corte entre bossanovista e cabareteiro coma Readers Digest, sexa unha completa marabilla.

Procurei a terra firme

Em cada onda que subia;

O sol cegava meus olhos;

Toda a noite eu te perdia;
Lá dentro no pensamento

Virou tudo nostalgia:

Água, sal e sofrimento

Porque tu não me querias mais,

Tu não me querias mais.

(ca)GAIÁS


Xa está feito e comeza a ser propagado o relato da Cidade da Cultura que hai, que temos, que ler.

Non se debeu facer nunca, pero, xa que se fixo, fagámola nosa entre todos/as. Admítense variantes intermedias, segundo veciñanza política, xeográfica ou familiar á construcción, de "puidose facer mellor” ou de “peor non se puido facer". A fábula pode presentar explícita (non é necesaria pero convén sempre construir liñas maginot) a magnánima moralexa/moralina de que o que protestou antes estivo á altura crítica esperable en todo pensador contemporáneo (malia non ser atendida a súa censura) e o que o fai agora incorre en delirio e deslealdade, non sei se con isa orde.

“Pasemos páxina” ou “deamos ao esquecemento” non está mal como título. Algúns xornais de Rawalpindi comezan hoxe a facer este obediente mutis polo forro. De hemerotecas bien pagás están os arquivos cheos.

12 gennaio 2011

ANIVERSARIO DO BLOG: CATRO XANEIROS


Catro anos, cumpridos onte, levo neste exercicio case cotián de escribir anotacións. Custa cada vez máis porque a inmediatez (que axuda á miña preguiza e impaciencia naturais) doutros formatos impide que probe aquí esas posibilidades. Pero xa van máis de mil cen posts, coas súas correspondientes ilustracións. Ignoro, a pesar das contadoras de visitas, canta xente le estes textos. Tampouco sei se teñen ou non interese: non falo moito deles fóra deste mundo virtual. Entre que moitos nin saben quen son e os que o saben non mo comentan nin eu son quen de quitar o tema, por pudor probablemente inxustificado, teño poucos certidumes sobre a recepción dos mesmos. Ás veces, confeso, esa ausencia ao outro lado desacóugame e faime recapacitar sobre se me compensa.
Non sei: ao cabo, volvo coller o teclado e darlle ao pensamento e ás palabras por ver se arranxan algún pequeno discurrir de ideas.

Ilustración: nada mellor que Xaneiro para celebrar estes catro xaneiros.

10 gennaio 2011

LECCIÓN PRESENTE PARA ESTE ANO E SUCESIVOS


Tomad el caso de la hormiga y de la cigarra: la cigarra se divirtió todo el verano, mientras la hormiga trabajaba y ahorraba.
Cuando llegó el invierno, la cigarra no tenía nada, pero la hormiga se quejaba de dolores en el pecho.
W. A.

9 gennaio 2011

CLASSHEAD REVISITED

Recomeza o curso este luns día 10 de xaneiro e remata ipso facto o martes día 11 de xaneiro. Sic, sic e sic. Comezou a mediados de setembro co característico ralentí de primeiros días: chegada dos locais de forma tímida: catro ou cinco o primeiro día, seis, o segundo, dez, o terceiro. Na segunda semana chega algún dos programas para maiores, que ignoraba o día do comezo do curso ou non tiña claro se vir ou non vir. Chegan durante eses días seis estudiantes chineses que ao final non voltan (son de nivel 0 de español), pero hai que lles explicar de novo o programa ou algo así. A finais de mes chegan os visitantes erasmus, convencidos de que ao retraso habitual europeu das clases hai que engadir o clásico retraso hispánico con respecto á Europa: doble erro que obriga a comezar máis en serio as clases a principios de outubro, tras un mes máis ou menos xa de rodaxe.
Organizas o curso, contando con decembro case enteiro, incluido o día 22, coma sempre. Os Erasmus teñen gañas de marchar canto antes e, cando miran que no calendario hai un acueducto a primeiros de decembro e que despois poucas clases máis hai, reservan con antelación máxima os avións de baixo custo para liscaren a mediados de decembro ou mesmo antes. Ou sexa, unha semana coa clase medio baleirada e a semana final cos locais preparando xa as festas e ceas de fin de curso e algún foráneo que para pasar as vacacións na neve ou nos aeroportos prefire pasala en Andalucía.
E á volta de vacacións, este marabilloso colofón de dous días, dous, para rematar o periodo de clases. Logo veñen os días de exame, esa excrecencia dos tempos ante Bononiam, que a universidade aínda conserva como un residuo dos tempos en que poñía clases no Estudio Xeral de París e aínda non viñeran polas aulas Abelardo e Eloísa nin a tuna de Teolóxicas.
Total: que terei que coller folgos para estes días extenuantes que me agardan para rematar o primeiro round deste curso académico á par que meándrico e ruidérico. Fortuna audaces iuvat.

A ilustración é de Castle Howard, ao norde de Ingalaterra, en Yorkshire, a mansión onde se rodou Brideshead Revisited.