Caxigalines nella Reguera'l Campizu

29 maggio 2010

CATALÁ-ROCA: VISITAR O PASADO


Mañán clausura Català-Roca na Barrié de Vigo. Aínda teñen tempo os que non foron para contemplaren unha marabilla. A fotografía é unha das belas artes, por moito que porfíen os clásicos de sempre en negarlle valor ao longo do tempo, moitas veces por riba de calquera outra manifestación artística. Tal é o caso deste fotógrafo catalán que exhibe en Vigo as súas obras mestras dos anos 50 e 60. Aparte da prodixiosa técnica compositiva (ese branco e negro tan radical, o neboento fondo que singulariza os primeiros planos, a luz tantas veces cenital que evita as sombras), Català-Roca entende o don da oportunidade porque está atento, porque busca o ángulo que agudice o sentido paródico e algo irónico das escenas. Nas fotografías que realiza con motivo dunha visita de Lucía Bosé e Dominguín a unha modesta corrida de touros en medio do secarral castelán advírtese esa especial perspicacia, o achádego do lugar esencial donde cobrar a peza mestra. As fotos das cidades, de Madrid e de Barcelona, de paisaxes humanos fundamentalmente, que son o que a min máis me atraen da fotografía, son extraordinarias: cada unha ilustra a historia deste país. A clásica das mulleres (vistas case sempre desde atrás: ignoro a razón) pola gran vía madrileña, a do pai e o neno por unha rúa baleira coa brétema invernal (que deu para a portada de La sombra del viento), a do piropo en plena semana santa sevillana, coas autoridades relixiosas e militares de neglixente testemuño, a das aguadoras (galegas?) cos seus botijos en Madrid, ou tantas outras mostras do ollo iluminador de la cámara.
Con todo, que é moito, o que máis me chama a atención son aquelas fotografías que mostran un país de humildes camponeses que comparten un pote de gachas (como nun cadro de Velázquez), de mulleres e nenos que saen á trilla co sol en mitade do ceo ou que miran con atención os dentes da besta, de homes parados que comparten cos burros e cos animais da casa a praza pública ou esas rúas de pedra e croios, tal e como foron construidas séculos atrás. As feridas dunha guerra, os montóns de terra a carón das calzadas, os zapatos rotos, as camisas brancas, os calcetíns de rombos grises (que na realidade eran marróns e negros) forman parte dun paisaxe para moitos de nós aínda pendente na memoria. Entre todas estas imaxes, a do patio dunha escola, ano 1965, coas nenas todas apretadas contra a parede, sorrintes cos seus babis de cadros e os seus cabases de plástico, captadas desde arriba coa suficiente distancia como para ver de moi perto os guás da nosa infancia, o terreo batido dos nosos recreos. Só por ver(nos) (n)esa foto, merece a visita a esta exposición.
Para tempos de crise, unha ollada, unha visita ao pasado máis recente (para outros afortunadamente non tanto) permite entender algunha das cousas que fomos vivindo. E que agora imos contando.

A ilustración é de Cartagena, 1961.

26 maggio 2010

DECRETO FINAL


O novo Decreto de Plurilingüismo supón un adelgazamento notable con respecto ás Bases presentadas a finais do ano pasado. E, despois de tantos meses de liortas, o novo texto, como xa dixen con algo de cinismo hai tempo, dá saída a tres cuestións elementais que os sectores máis castelanófilos do Partido Popular consideraban modificables e irrenunciables:
1. O reparto clavao fifty-fifty das materias e, polo tanto, a eliminación tanto da célebre cláusula do decreto anterior, polo menos, como da expresión do plan xeral de normalización lingüística de 2004, como mínimo.
2. A asignación da materia de matemáticas (e con ela, pero xa nun segundo plano, a física e a química) á lingua castelá.
3. A opción ao alumnado de empregar a lingua que queira en exames e na relación oral na clase, vencellada sempre á posibilidade ademais de contar con libros e materiais escolares na lingua que prefiran.
Con estes tres aspectos todo está amañado. De feito, os sectores menos combativos do PP, algo molestos coa deriva radical do seu propio partido nesta materia, consideran xa satisfactorios os cambios introducidos, como se pode advertir nunha opinión pública que agora manifesta sen rubor (ás veces con algunha impudicia) o encomio para o esforzo feito.
Non creo eu que, despois dos últimos retoques, o novo decreto presente problemas desde o punto de vista estrictamente legal: a Lei de Normalización Lingüística tantas veces invocada funciona ás veces máis como declaración de intencións que como unha reglamentación precisa, polo que retorcela un pouco, abaixala nas súas pretensións ou mesmo ninguneala algo non é nada difícil. E ademais, a meirande parte das críticas que recibiu do CCG eran en relación coa normativa educativa e non tanto coa de normalización lingüística. Eliminados os problemas maiúsculos da consulta aos pais e nais, por falta de cobertura legal, o resto era cuestión de maior ou menor flexibilidade do lexislador que, neste caso, foi mínima.
Pero, desde o punto de vista de salvación social da lingua (xa non digo de normalización ou, como quere o decreto, nun patente sostenella e non enmendalla, de dinamización), ou mesmo de eficacia normalizadora, se o queremos baixar a termos pragmáticos, o Decreto de Plurilingüismo leva, ao meu xuízo e en atención ao que se observa entre a mocidade urbana, maioritaria en Galicia, á paseniña desaparición do galego, xa non digamos no nivel de alfabetización, onde se pode manter case como lingua franca diglósica para o ensino e a administración, senon na fala cotiá onde agora mesmo (falo sempre de contornos urbáns) semella case perdida.
Eu, que son castelanofalante case contumaz por razóns que xa apuntei algunha vez, vexo que o futuro da lingua galega está xa escrito, se non hai unha decidida inmersión en todos os ámbitos do ensino. Outorgarlle ao alumnado (á marxe de problemas específicos que esta normativa podería causar) a posibilidade de empregar a lingua que prefira na clase, en contextos como o que se advirte nas cidades representa a morte do galego.
Non se trata de maior ou menor legalidade, senón de concederlle á lingua galega o estatus de lingua esmorecente e darlle o aire necesario, o osíxeno que precisa para que reviva, por certo, perfectamente explicado no Plan Xeral de Normalización Lingüística. Con este aparente equilibrio e con esta apelación á liberdade dos falantes a elixir a lingua que queiran, o tempo do galego está contado. Ese é o meu lamentable pronóstico.

AS MULLERES SEN OPINIÓN


Fixen hoxe investigación precisa, empírica, non deductiva. Tirei de hemeroteca; o corpus, un feixe de xornais electrónicos de hoxe: as páxinas concretamente de opinión. Con propósito de non exhaustividade, a modo de cala, pero algo peneirada, escollín tres xornais de galicia, probablemente os máis vendidos (de máis vendas, quero dicir): Faro, Voz, Correo, este último co apéndice de Galicia hoxe. A metodoloxía empregada: o cómputo de opinadores/as por xénero. Obxectivo: comprobar a pertinencia da igualdade no conxunto de xornalistas de opinión. Resultados: 3 mulleres 3 (e as tres na Voz) por 43 homes 43, opinando (con o) a todo filispín hoxe. Seica as facultades de xornalismo están cheíñas de mulleres (en liñas xerais, de notas moito máis altas cós homes) e, porén, os espazos de opinión dos principais xornais están completa e case exclusivamente ocupados por homes.
As inferencias de todo isto ao gusto do consumidor e, sobre todo, da consumidora.

25 maggio 2010

AS UVAS (SEMPRE) NA SOLAINA


Un lóstrego

por Marcos Valcárcel

Ourense, 24 de maio de 2010

Aproveito a amabilidade do amigo Juan, un dos meus coidadores, para enviar estas liñas a todos os amigos e amigas.
Son de agradecemento a todas as entidades que nos últimos tempos me dedicaron o seu apoio ou recoñecemento, como o Pen Clube de Galicia, a Asociación de Escritores en Lingua Galega, a Asociación de Editores Galegos e o Liceo de Ourense.
Grazas a Xosé Luís Baltar por defender con éxito a miña candidatura ao premio Otero Pedrayo 2008, e á Presidencia da Xunta de Galicia por concederme a medalla Castelao.
Grazas tamén á Fundación Curros Enríquez, ao Congreso Manuel Luís Acuña, á Fundación Carlos Casares, ao grupo Sarabela e aos medios de comunicación.
Grazas aos meus compañeiros do Instituto da Carballeira, os mellores do mundo. Grazas aos amigos que organizaron a homenaxe do 2008 e o libro
Marcos Valcárcel, o valor da xenerosidade, con máis de duascentas colaboracións de escritores e artistas. Os amigos foron un diamante en bruto e un apoio constante: Benito Losada, Afonso Monxardín, Eduardo Núñez, César Ansias, Moncho Quintana, Xosé Luís Troitiña, Xoán Fonseca, Pepe Trebolle, Xulio Outomuro, Millán Picouto, e as súas donas.
Grazas ao meu irmán Fiz e a Ánxela polas xornadas fresqueiras ao pé dos carballos da súa casa no Pereiro.
E, por suposto, a María e a Eire: por todo.
Aproveito para despedir voces amigas, destacadas na nosa historia cultural: Anselmo López Morais, Manuel de Dios, Begoña Muñoz, Javier Randulfe e Perfecto Estévez.
“A vida, un lóstrego entre dúas escuridades”, escribiu o poeta Vicente Aleixandre. Até o labrego que vive nunha aldea na montaña deixa ese lóstrego entre os seus seres amados.
Escoito a cantante brasileira María Bethânia e encontro este verso:”Navigar é preciso; viver não é preciso”.
Navigar, descubrir a vida en cada minuto, deixar as fiestras abertas e reconciliarse coa TERRA.


[Nota dos Amigos de Marcos:
O coidador foi apañando palabra a palabra, letra a letra nos casos de dúbida, para escribir este texto nas longas noites desta primavera. Con el péchase definitivamente o vizoso ciclo d´
As Uvas na Solaina. Moitas grazas a todos e todas.]

[Nota miña: Arume dos Piñeiros naceu picoteando uvas alí: a tristeza enorme é, sen dúbida, comprensible. Non podía por menos que publicar no meu blog as súas fermosas verbas de peche de blog. Unha aperta, Marcos.]

23 maggio 2010

O MEU SANTIAGO


O meu santiago é o de loureiros, xasmíns, porta da pena, san martín pinario, algo de algalias e un pouco de antealtares, recordos da quintana e catedral de prata a acibeche, mazarelos, patio de madres, cafés azul e derby, toural e largos de rúa nova e vilar, noites de xelmírez e de conga, unha casa modernista no preguntoiro, carreiras por caldereiría e frío e chuvia en praza cervantes.
O meu santiago nunca cruza a senra.

21 maggio 2010

TRISTE E CHOROSA

Son éstes días de despedidas. De peches máis ben de tempada. De liquidacións. De rebaixas tamén. De revisión de libros de contas. De axustes tamén. Pero, sobre todo, de despedidas. Hoxe cae a primeira. O curso foi complicado, difícil, por veces nada alentador. Demasiados atrancos, problemas de loxística e, sobre todo, económicos impediron que saira tan ben coma eu pretendía. Pero sempre estaban eles/elas para tirar do choio. Un sorriso fugaz, un agradecemento efímero bastaron nalgún momento. O de tirar a toalla rondou e ronda case sempre, pero esta xente desármate cunha demanda ou cunha palabra de ánimo. E así non se pode non seguir.
Hoxe voume despedir (de momento e por este ano) desta xente arroutada e valente, rufa e entusiasta. E xa me avisaron: "o barco a Cangas non sae ata as seis".

A VIDA SIGUE IGUAL

20 maggio 2010

INTIMIDADES


Ver as parellas bicarense ou iren da man pola rúa (en especial, as de certa idade) é unha das cousas que máis aprezo na vida. Será porque eu, coa naturalidade de non pensar siquera que o fago, tamén acostumo a ir abrazado, da man e, de cando en vez (e sen falta), a bicar á persoa coa que vou de amoroso paseo. Tamén estimo moito ás parellas que nas terrazas, nos campeiros (cando fai sol), nos bancos dos parques aproveitan a vecindade para agarimarense ou para prodigarense en bicos mil. Para min sempre foi mostra dunha sociedade libre (poño libérrima) e ceiba por completo de prexuízos. Non admito nin o máis mínimo reproche a quen amosa o seu desexo en público.
Comento todo esto porque non é raro notar entre algúns paseantes que se cruzan unha expresión de abraio ou de incomodidade diante do que para min é o máis natural do mundo. Como, polo habitual, non son nada consciente de que estou a facer algo tan distinto coma o de dar un paso tras outro para camiñar, quedo ao principio algo pampo do seu careto acretinado (asoma a lingua polos beizos de parvura), pero, despois, arranxo a cousa cunha máis ostentosa (e se podo libidinosa) exhibición de desenfreno.
Con esta calor, xa non sei por que escribo estas intimidades hors catégorie: teño que saír axiña, urxentemente, para a paseggiata.

18 maggio 2010

IL MARE LEOPARDI


Chega o verán de súpeto a esta cidade luminosa. Entra o sol pola fiestra e os meus ollos non admiten tanta claridade. Baixo algo as persianas para seguir escribindo este post.
Tiña intención de facer diatriba e vituperio do burócrata, pero prefiro mirar ao ceo e deixarme levar por estas palabras ata o momento en que poda pousar nunha terraza, tomar un refresco e non esquecer que il naufragar m'è dolce in questo mare.

16 maggio 2010

BARÇA CAMPIÓ

Doce veces vin gañar ao Barça, o meu Barça, a Liga. Hoxe foi de novo unha festa. De todas as cousas que me pasan pola cabeza, a de voltar ás sensacións elementais da infancia é a primeira que recibo. Contemplar a belleza do seu xogo (unha obra mestra en si mesma) engade a esta ledicia primaria a excelencia que engrandece este triunfo.

15 maggio 2010

O DICTAME DO CCG

"O proxecto de decreto para o plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia resulta contrario ao ordenamento xurídico no tocante ao exposto nas consideracións cuarta e quinta". Así, con esta redacción tallante, conclúe o dictame CCG 183/10. Vexamos cales son esas consideracións da forma máis sintética posible habida conta da densidade conceptual da prosa xurídica nestes casos.
Dous son os artigos do PDP sometidos a estricta censura: o artigo 5 e o 6. O artigo 5 trata o asunto da consulta. O dictame non a rexeita: rexeita que a consulta sexa vinculante e decisiva, xa que aparta á administración educativa do seu deber de ordenar o ensino. Entende o CCG que os poderes públicos son depositarios das decisións nese terreo, polo que entenden que deixar que sexan as consultas á familia os instrumentos executivos vulneran o ordenamento xurídico. Indispoñible, irrenunciable e indelegable son os adxectivos empregados polo CCG para definir a competencia das autoridades educativas neste aspecto. Dese mesmo artigo, aínda que non con tanta contundencia, o CCG acusa imprecisións conceptuais sobre lingua materna, lingua da contorna ou lingua ambiental, que deben ser corrixidas non por prurito terminolóxico, senón porque de tales empregos se derivan consecuencias tamén contrarias a dereito.
A propósito do artigo 6, que trata tamén das consultas ás familias sobre materias ou asignación lingüística, o CCG exténdese en consideracións sobre a garantía vixente no marco lexislativo de participación das famlias (a través dos consellos escolares) no desenrolo dos curricula educativos. Esta longa explicación ten como fin no dictame afirmar con rotundidade que non se pode redactar unha norma que pretende outorgar á elección familiar toda a responsabilidade sobre o ensino porque esta decisión sobrepasa o rango legal do texto, polo que o PDP non ten cabida no ordenamento xurídico actual. Pero onde o CCG é aínda máis contundente é no establecemento dos catro anos que deben pasar entre consulta e consulta. Aquí o CCG é diáfano: "arbitrario e contrario a dereito", xa que impide aos alumnos que entran con posterioridade á consulta no centro participaren no proceso durante alomenos tres anos (no catro como di o CCG).
O CCG engade como consideracións de mellora outros items. A min me chaman a atención os relativos á imprecisión entre equilibrio, igualdade e semellante, non moi clara desde o punto de vista lingüístico pero si probablemente desde o xurídico, que pide corrixir, ou á necesidade de manter o nome de normalización en troques do novidoso dinamización que engadía o PDP. Neste aspecto, no que non se formulan obxecións sustanciais e radicais de estricta legalidade, é moi minucioso o exame de detalles importantes, cun rigor analítico nada desdeñable.
Visto o informe, as autoridades da Consellería de Educación deben modificar de forma esencial o PDP. Pedirmos a súa retirada sería o desexable desde todos os puntos de vista: esa é a miña opción. Pero hai que recoñecer que, desde un punto de vista estrictamente político e tras estes meses de elaboración, discusión e polémica, o equipo de Feijoo non vai afrouxar a corda nin vai, xaora, adoptar a decisión radical de empezar desde cero porque iso suporía unha clara claudicación dunha das súas bandeiras electorais. A súa teima obsesiva neste campo, como xa dixemos neste mesmo espazo, impide un retroceso e aínda menos a aceptación de erros (neste caso directamente ilegalidades) ou de malos cálculos estratéxicos na súa vontade de compromiso cos seus votantes máis belixerantes.
Tendo en conta esta nada nimia cuestión, este dictame do CCG constitúe a derradeira oportunidade que ten o goberno do PP de retirar alomenos aqueles artigos que conculcan a lexislación e que foron sometidos á crítica rigurosa desde o comezo deste longo proceso. Ten a excusa perfecta. Diante dos seus electores menos proclives á lingua galega, en primeiro lugar, xa que pode manter a consulta, desligada do seu ilegal carácter vinculante. En segundo lugar, diante dos seus votantes galeguistas (que habelos hainos, disque), indignados e irritados pola fuxida cara adiante ou polo enroque estéril destes meses, que poden finalmente albiscar unha vontade conciliadora, que botaron a faltar (pola boca pequena ou con sordina) durante todo este tempo.
Eu non ficarei satisfeito nin siquera coa posible mudanza deste decreto, aínda que teñan en conta as consideracións fundamentais do CCG (como tantos outros que creo eu constitúen maioría), pero para Feijoo (para Vázquez e para Lorenzo) é, como digo, o derradeiro tren ao que se pode subir nestes días.

14 maggio 2010

O XUÍZ, O FINAL



Debatíame entre escribir sobre a caixada final, as medidas de Zapatero, o dictame do consello consultivo (que non son quen de atopar en ningures), cando a nova de que por unanimidade o CGPJ procede á suspensión cautelar de Garzón apraza todo. Entendo a indignación xeralizada, pero non é o CGPJ quen ten a responsabilidade neste intre (18 vocais por unanimidade non teñen outra cousa que facer: o artigo da LOPJ aplicado para a suspensión de xuices e maxistrados reza "Cuando se hubiere declarado haber lugar a proceder contra ellos por delitos cometidos en el ejercicio de sus funciones"), senón a instrucción previa do disque xuíz Varela que impide calquera outra saída. Á tarde pode o CGPJ darlle pasaporte para Den Haag, pero con este precedente a saída (algo) honrosilla (para a xustiza española) tamén ten que agardar. Que lles fixo Garzón a toda a xudicatura para que ademáis de burro remate por ser apaleado por todos eles?
Unha vez máis afirmo que se puido extralimitar ou invadir competencias que non tiña, pero rematar por acusalo de prevaricación e, por conseguinte, de inhabilitalo de por vida como xuíz, só pode provir de quen garda e agocha algunha pesa de máis nun deses pratos da balanza que sostén a virtude cega da xustiza. E o resultado, a íntima convicción de que algo cheira a podremia entre a rúa de García Gutiérrez e a do Marqués da Ensenada.

Nota: Ilustración de Los sueños de las calaveras de Quevedo, edición de Bruxelas, Verduissen, 1699. Aí poden verse os destinos definitivos dos membros do poder xudicial.

13 maggio 2010

PROPAGANDA

Disque e seica unha propaganda electoral dun candidato a reitor dunha universidade de recoñecido prestixio da terra dos antípodas (lamento ignorar o nome, pero era de por aí abaixo, do outro lado do mundo) subiu á rede un vídeo no que, a falta de mellores propostas, ben por cansanzo, por preguiza ou por fartura, promocionábase o excelente grao de satisfacción causado polo candidato a base de, ao parecer, graciosas e divertidas parodias de, ao parecer tamén, coñecidas figuras da televisión nacional de aquel país lonxano. Os devotos (devotas creo que menos) do candidato -que agora ignora se foi ou non foi que tal que sei eu, eu alá non fun el acó non veu nin eu llo pedín nin ela mo deu- amosan, polo que din os xornais antípodos, unha perplexidade polo que consideran falta de sentido do humor da peña (sic) ou peñuqui (sic) ou no mellor dos casos pola falta de cultura audiovisual e chundachunda que demostra o profesorado pureta dunha universidade que ten que camiñar polos vieiros da modernidade. Non faltan por alí ofendidos/as polo carácter machista, vulgar, zafio, ridículo, disparatado, indigno e indignante dalgunhas imaxes dos xa famosos vídeos, nin tampouco os que observan sorprendidos a escasa autoridade do propio candidato que, admitindo a escasa ou nula responsabilidade sobre tales prodixios creativos, non foi quen (ou Ken) de prohibilos ou eliminalos polo seu propio ben. Tampouco faltan, nin han faltar, os cínicos que advirten que se trata dunha cortina de fume (fume, entendámonos, non vaia ser) para que non se vexa que o que hai é o que hai e que non hai máis, nin os cachondos mentais que aproveitan a indubidable forza creadora dunha universidade antípoda, recoñecida polo mundo adiante, para gañar uns cartos de refilón, nunha clara mostra da decidida aposta polo I+D+I, das spinoffs e dos clústers platafórmicos de sinerxias consorciais das institucións de acolá.
Se fose en calquera das nosas universidades que diríamos?

12 maggio 2010

TOP SITES


Brétemas ofréceme a oportunidade de elixir os meus blogs favoritos dos escritos desde Galicia. A cambio teño que poñer un selo carimbado no meu, que non sei poñer. Agradézolle que me teña entre os seus. Eu serei endogámico total: para qué disimular? Moitos son amigos ou coñecidos meus (de interné case todos), pero os que vin celebrados por aí tamén aproveitan este momento para jarvikeitelizarse. Por que eu non? Pois aquí van.
Fragmentos da Galaxia
Nubosidade variabel
Bouzafría
Vigoblog
Dylangz
Lula Fortune
Selva de Esmelle
Croques
O café na trincheira
O blog de Ana Bande
Con eles paso ratos inesquecibles e están na miña barra (con perdón) de favoritos.

11 maggio 2010

O PORRIÑO-VIGO: NO CALVARIO EN CORENTA MINUTOS



A semana pasada prometín relatar a viaxe entre O Porriño e Vigo en autobús. Pois ben: aló vou.
O bus sae dunha marquesina situada na Avenida de Galicia porriñesa onde non hai indicación de horario, agás se preguntas no bar do lado. Polo menos eu non a vin e preguntei, abofé. Subimos unhas doce persoas nun horario digamos aceptable, ás 10 da mañán. O recorrido segue a antiga estrada a Vigo, o que permite coñecer todo Sanguiñeda, coa parada diante de Queen (engado que o número de autobuses con parada e saída en Queen (sic) a e desde calquera sitio da provincia supera con creces os habituais diarios). O autobús accede durante cincuenta metros á autovía pola parte do night-clube Los Molinos para que o viaxeiro poda contemplar desde o alto un dos moitos cemiterios de neumáticos e de coches que adornan o traxecto.
Volve saír da autovía para meterse pola vella de novo, con parada diante de Casa Alfredo e posterior saída a autovía xusto canda as curvas máis pechadas da portentosa autovía das rías baixas. Regresa o autobús de novo pola estrada vella para recorrer os escasos metros que nos separan de Puxeiros. Durante o camiño sucédense a un lado e outro da estrada casas de pedra ruinosas, galpóns abandonados, marquesinas da xunta de dubidoso gusto (xa non estamos no feísmo dependente da ocurrencia do particular, senón dun concurso público, ehem, onde acode a frol e a tona do deseñador de móveis urbanos), e armacéns de calquera tipo, como alternativa ao eterno párking de coches abandonados que semella o recorrido.
En Puxeiros, o autobús efectúa un xiro insospeitado e sube cara ao Rebullón, onde ten de novo outra parada. A construcción de miles de autovías e autopistas obriga ao autobús a baixar por unha das máis empinadas costas de Vigo, unha ruta nova que supera a autopista que vai a Baiona e a Portugal, cunha vista iso si vertixinosa (unhas das máis impactantes) de Vigo cara o Meixoeiro. O autobús volve sobre os seus pasos cara a autovía de Porriño, pasa o vigomemorial, cruza por baixo a autovía e de forma paralela continúa ata o Hospital onde deixa a case todo o pasaxe.
[Non quixera pasar de longo este momento porque acaban de licitar un novo hospital para Vigo, con non sei cantas prazas para enfermos e, sobre todo (así se remarca na publicidade institucional), de párking para traballadores, doentes e visitantes. Sería conveniente que o espectáculo do aparcamento arredor do Meixoeiro (infame, se mire por onde se mire, cos coches aparcados entre un bosque de arcolitos, en terreos impracticables ou en fincas onde se cobra supoño que ilegalmente por amorear autos) sexa cumpridamente rematado.]
Pero a viaxe continúa. Aínda queda a baixada pola estrada vella vella ata a rotonda na que se vira aparentemente á dereita para desandar o andado durante todo este tempo. O autobús retrocede ata Cabral, ata o cruce da antiga fábrica de Álvarez, que agora mesmo luce lunar e fantasmagórica.
Xa en Ramón Nieto, a saída de Ourense superpoboada e agora completamente obturada de coches e cun movemento de tráfico densísimo, o autobús enfía a cidade. Aínda ten que pasar polo Calvario e baixar toda a Doblada para chegar á estación. Eu baixo arriba do Calvario. Son as 10,40. Corenta minutos para facermos vinte kilómetros de estrada.
No autobús só quedamos tres persoas e o conductor. Conmigo baixa outra persoa. O autobús de O Porriño chegará cinco minutos despois á escura e tenebrosa covacha da deplorable estación de autobuses de Vigo.
Chegará o AVE ao Areal e despois á nova estación superluxosísima de Vázquez Varela antes ca un individuo de O Porriño ou de Vigo consiga viaxar entre ambas cidades cun servizo público moderno, rápido e eficaz. O actual dá entre mágoa e noxo.

Nota: hoxe poño dúas fotos, non me resistín a poñer a flota de autobuses do Conceyu Mieres. Recomendo click sobre a segunda.

10 maggio 2010

A VER EMPLÁN O QUE É


Dúas son as derivas máis rechamantes da lingua que empregan os máis novos (e non tan novos) hoxe. A primeira, a enorme expectativa que xeran co seu discurso, ao antepoñer sempre no comezo de arrincar a falar a expresión A ver (non descartables variantes ortográficas miles), cunha pausa, acompañada dun pequeno aceno solemnizador, que promete unha confesión ou unha declaración importantísima. Nin que dicir ten que, dada a frecuencia con que a utilizan, o espectador remata por non agardar nada interesante do que vén a continuación. Pero, no fondo, contribúe á natural afirmación social da xente nova (e non tan nova).
A segunda, máis importante a longo prazo polo que poida supoñer de mudanza na estructura mesmo do pensamento (non o sei, pero dame a min a impresión), é a sistemática conversión do estilo indirecto propio das narracións, sexa en primeira ou en terceira persoa, ao estilo directo, chamado polos clásicos modo dramático, que resolve o intento de relato nun fluir dialogado, nunha sucesión de frases, réplicas e contrarréplicas, sen apenas espazo para as referencias externas, alén dun dixo, dixen. Esta nova forma de discurso oral aparece precedida pola palabra máxica, fetiche, fundamental, esencial, omnipresente: a número un no ránking do vocabulario anos 2009-2010, en galego ou español, aquí tanto ten: Emplán (dun antigo En plan, agora xa completamente perdido). Exemplos seguro que aboian na cabeza de todo o mundo: Ela é unha muller emplán eu teño un gato na casa; Fulano chegou en plan nacín na Pontenova. Sen que ás veces falte o e tal, outro dos codelos verbais preferidos.
Na lingua nunca se sabe canto van durar estas modas (de feito eu tería que escribir aquí para aggiornarme: "No que é a lingua nunca se sabe canto van durar o que son as modas"), pero este fenómeno parece máis complexo que o de usar ou non usar unha palabra ou unha expresión aillada. Afecta ao desenrolo do discurso e á maneira en que contamos aos demáis os nosos sucesos. Eu non son nada purista en cuestión de linguas (prefiro que se fale ou se escriba con certas características, pero é un gusto ou unha teima miña, que non tento trasladalos ao conxunto da sociedade que vai por libre), por iso quero eu estar atento ao que pode pasar. Sen máis nin máis. Nin menos.

9 maggio 2010

QUE AGARDAMOS DUNHA NOVELA

Escribe hoxe Alfredo Conde sobre os asuntos que se repiten nas novelas actuais: mocidade ou infancia nunha aldea, cos contos orais que acompañan a ese mundo, as revoltas sociais arredor do 68 mitificado, e, se non leo mal, tamén historias de profesores. Todo isto por unha cuestión que el presume (e eu entendo das súas palabras) xeracional entre os escritores/as. Alfredo Conde conta isto case de rebote, porque declara que non atopa nada de que escribir, xa que está a ler todo o tempo. Pois hai que agradecerlle este último recurso, porque este tema é un dos que a min particularmente máis me interesa e do que falo con certa frecuencia cos amigos/as lectores/as. Porque ultimamente boa parte das novelas que comezo a ler deixa tras os primeiros compases unha notable sensación de dejà vu, tanto en asunto como incluso en estilo, o que xa parece máis insólito. Non son quen de precisar tanto como Alfredo Conde, porque leo moito menos ca el, pero as que leo non chegan a interesarme en xeral moito. As que el comenta tamén a min me resultan insípidas, aínda que queda en min certa mala conciencia, habida conta do esforzo e do traballo admirable que conteñen eses libros, que ademais, polo xeral, non son nada breves. Non sei se é que me fago cada vez menos resistente ou cada vez máis tiquismiquis, ou as dúas cousas ao tempo, pero o certo é que para que me entre unha narración necesito agora demasiados elementos, e ás veces nin con eses aturo siquera o pacto narrativo que convimos implícitamente ao mercalo: son excesivos xa os casos en que me pregunto para que conta esto este/a, que necesidade hai de contalo.
Ás veces conclúo, despois de pensar que agardo eu dun texto narrativo, con esta pregunta: será posible que haxa algún día en que deteste o xénero mesmo da novela?

7 maggio 2010

TRAUMA MECÁNICO


Comprendín que a vida ía en serio cando meu pai me encargaba ir ao taller para a revisión correspondiente do 1430. Sempre me gustaba moito coller o coche de meu pai, mesmo antes de quitar o carné, para levarllo a lavar ou a dar unha pequena volta ata o Caxado para tomarlle o pulso á condución. Por suposto, cando tocaba taller, eu ofrecíame o primeiro. Pero nunca lembraba o que me agardaba alí. Cando chegabas, nunca había ninguén para recibirte. Agora hai en moitos servizos de posventa un figurín, con garabata incluida, cunha bata como de anestesiólogo, para che recoller o auto e non deixar siquera que saibas como son ou se existen os intestinos do taller. Daquela nadiña: tiñas sempre a sensación, corroborada en conversas posteriores con outros usuarios dese e doutros moitos talleres, que cando te vian entrar agochaban a cabeza debaixo do capó para non ter que dirixirense a ti. Teño entrado eu ata o final do taller, que era bastante longo alí nas campeiras, con todos os mecánicos a pleno rendemento sen que ninguén me fixera o máis mínimo caso.
Pero é que cando cho facían era case peor. Entre que un non naceu para comprender culatas, palieres ou manguitos e que os tíos que chegaban a atenderte despois dun rato interminable falaban co pito nos labios, cando falaban, ou che indicaban sen palabras a oficina-poleiro onde estaba o jefe paliqueando con non se sabe quen, a experiencia convertíase nun sinvivir. Tardabas un cacho en saberes simplemente se se deran de conta de que estabas alí, outro tanto ata que conseguías que alguén tomara nota do que querías e outro aínda máis longo ata que che collían as chaves e procedían ao cambio rutinario de aceite e filtro. Convén dicir, ademais, que meu pai, como moitos outros pais daquela xeración, non só che encargaba levalo senón que che mandaba permanecer alí no taller durante toda a operación.
Este proceso de iniciación repetíase cada vez que visitabas o taller; non dabas superado esa fase nunca, nin siquera cando moito despois cambiara meu pai o coche de seat a citroen. Sempre a mesma sensación nihilista, a de ser un perfecto ser invisible, un completo ninguén, reducido á veleidosa vontade dos mecánicos permanentemente enzoufados no motor dos coches.
Por moita asepsia, mobiliario de deseño e amabilidade esquisita que amosen no taller onde agora o levo, sempre quedará no meu ánimo ese trauma, esa mesma ansia, ese mesmo desacougo vital das miñas múltiples e variadas visitas ao mecánico.

6 maggio 2010

O TREN QUE ME LEVA AO PORRIÑO AO PORRIÑO


O Porriño, unha vila a uns 25 kms de distancia de Vigo. O tren que comunica Madrid con Vigo, o trenhotel Talgo, para na súa estación catro veces, dúas de ida (18,31; 22,49) e dúas de volta (7,00; 10,39). O comboio que vai a Porto outras catro veces, dúas de ida (7,40, 19,42) e dúas de volta (11,46; 21,42). Salvo eses trens (catro viaxes para cada lado a horas moi descompensadas) e algúns de mercadurías, e sempre que a páxina web da renfe non oculte outras viaxes, entendo que ir de Vigo a O Porriño, andata e ritorno, carece do máis elemental servizo ferroviario.
O abandono do tren por estas terras é tan proverbial como indecente, sobre todo se temos en conta o número de autopistas, autovías, estradas de diversa natureza que atravesan toda esta bisbarra.
O traxecto dura como moito vinte minutos (así figura no horario da Renfe e iso que ten parada en Redondela) e as estacións de ambas cidades están no mesmo centro (a de autobuses de Vigo, un infame enxendro, noxento e destruible sen piedade, está a desmán para case todo o mundo). Pois ben, con todo a favor, non hai un mísero tren de proximidade nin se agarda por el en anos. Xa sei que precisamente esta zona necesita que se merquen automóbiles a tutiplén, cantos máis mellor porque diso vive boa parte da xente. Pero nin así se explica o desleixo, a terrible despreocupación por un modo saudable, eficaz e rápido de comunicación entre estas dúas cidades, no medio e medio, ademais, da zona máis densamente poboada de Galicia. Todo un síntoma, por outra parte, do desleixo xeral por artellar o territorio enteiro desta parte (algo máis) afastada do mundo.

Nota: a viaxe (en certo modo, ao pasado, digamos anos setenta) en autobús (insólita para os tempos que corren) entre Vigo e O Porriño dá para outro post. Ou para varios. Todos, do mesmo teor deplorable.

5 maggio 2010

CINCO DE MAIO


Ela lembra o momento de saír do restaurante, coller o seat marbella e partir para santiago. El, a xanela inmensa que daba á ría e o café no azul aquel serán, co libro de familia nas mans. Os dous, que non levan cámara de fotos a aquel viaxe e que todos as imaxes de roma e do golfo de nápoles están na súa memoria.
Hai hoxe vinteún anos.

4 maggio 2010

DE CAIXÓN


O desenlace disque está próximo, aínda que sexa provisional, ata a próxima ocasión. A fusión parece ser o final desexado por todos os partidos políticos e por unha parte moi maioritaria da opinión pública, nunha desacougante para min coincidencia de criterio. Digo desacougante desde un punto de vista de hixiene política, habida conta, desde o meu punto de vista, da vulneración da necesaria diversidade de opinións nestes casos. Pero desacougante e algo máis tamén porque non é preciso sinalar que as cousas que se levan dito ata o de agora sobre este particular son especialmente graves para a saúde democrática dun país, sobre todo a partir dunha opinión pública sectaria, entregada a intereses claramente espurios, con comentaristas incapacitados de por vida para a crítica ou para a análise imparciais, pola súa aposta libelista ao servizo dunha causa.
A intervención do presidente coa intención de mudar as reglas dun partido que non estaba a gañar (porque entre outras cousas non o podía xogar) contribuiu, como xa comentei hai tempo, a enrarecer e distorsionar o ambiente. Sobre todo con esa práctica asimesmo sectaria de trazar unha liña separadora entre os que aceptan as súas teses e cren en todos e cada un dos seus argumentos a favor dunha fusión -que por suposto aman e queren a unha Galicia que eles mesmos identifican (sen metonimia nin ostias) cunha caixa única- e os que, co marchamo de traidores (e colonizadores, en claro revival dos primeiros oitenta, cando puido escoitalas probablemente Feijoo en aulas xacobeas), ofrecen resistencia a tal iniciativa.
Planteado dun xeito tan a propósito elemental este asunto, non resultan estraños aínda que si igualmente lamentables os recursos dos que amosan descontento co planteamento fundidor: aparecen, á luz de todos, coma os dunha tribu nemiga de enrocados brutamontes que aspiran á (auto)destrucción de Galicia enteira. Entre uns, que argumentan con ideas populistas (como as que hoxe mesmo emprega o Presidente ao facer propietarios dunha caixa única galega aos 315 concellos de Galicia ou ás catro provincias galegas, cando sabe que esa é especie falaz), e outros, que para gañaren algúns votos locais, convidan á rúa a respetables (isto vai polo meu veciño do z) cidadáns para defenderen tamén unha idea de Vigo que tampouco é certa, o asunto das caixas ten xerado unha estéril confrontación social que, creo eu, tardará en sandar.
O ton con que se emprega a opinión pública delata que existe un intento por anular calquera disidencia e, o que resulta máis importante, a sensación de que non contemplan siquera a posibilidade de que alguén poida non estar de acordo con algo. Isto é o que máis me preocupa: a idea totalizadora, aniquiladora do contrario, con tácticas infamantes que eu non miraba desde hai moito tempo.
Non sei que será deste asunto. Eu creo que non remata con esto; que a historia destas entidades ten máis recorrido, por suposto difícil de prever, por moita categoría de peritísimo economista que un se bote ao lombo. O desgaste ao que someten e aínda someterán a este xa longo proceso é insólito e xa está causando perxuízos notables á sociedade e mesmo á economía destas entidades. Fíxose todo tan rematadamente mal que voltar os pasos cara atrás para lembralo dá preguiza. Por iso, neste último tramo (onde, por certo, se agudizan as barbaridades e as miserias, supoño que para acadar unha posición máis favorecedora na foto finish) eu xa pido que rematen canto antes e que nos deixen en paz unha tempada e que se poñan a reconstruir (se é que hai interese nisto) o destruido, que é moito.
Mentres tanto, irei ver que me ofrecen en Caja Badajoz.