Caxigalines nella Reguera'l Campizu

23 giugno 2011

LIXO NAS BERMAS


Con esta primavera de chuvias, choivas e de calores, medraron as sebes, as silveiras, os artos de forma considerable. As autoridades de por esta zona do país decidiron hai pouco rozar as que estaban a carón das estradas e mesmo das autoestradas. O resultado dese labor, necesario nesta época do ano, é tristísimo: kilómetros (kilómetros, reitero) de basureiro incontrolado, cheo de plásticos de toda índole, de papeis e de lixo indeterminado, resulta tan vergonzoso como habitual neste país. Pode que o Estado (nas súas distintas administracións) sexa responsable da limpeza destas bermas asilvestradas, pero do que non é responsable, creo eu, é de que a xente teña a ben botar a porcallada propia nestes lugares, con total impunidade: cando desaparecen os matos durante estes meses, mírase, para indignación, a cantidade inxente de lixo que agochan.
Non coñezo eu país que faga cousa semellante. Dígoo con tanto respecto á verdade como mágoa infinita.

Nota: non resulta difícil atopar exemplos, pero a subida ao Rebullón (ese non lugar) desde Puxeiros (ese outro non lugar) pode resultar ilustrativa.

21 giugno 2011

QUEREMOS TANTO A XULIA


En decembro falamos neste recuncho de Xulia Alonso e do seu magnífico libro Futuro imperfecto. Volve hoxe por estes lares porque non só gañou o Losada Diéguez senón que a rapazada leitora tivo moi a ben darlle onte o premio san Clemente.
Con todo merecemento e ledicia particular miña que para aquí traslado xunto cun forte abrazo para ela.

20 giugno 2011

POCACOSA


Eu sempre vin "nesti prau", nesta casa, construida solitaria na aba umbría da agüeria (durante anos pensaba que se escribía "la gueria") polo meu bisavó, un signo da nosa forma familiar de comprender o mundo. En medio dun bosque de castiñeiros e carballos, cunha fonte fría e limpísima ao pe da casa, cun mundo xa desaparecido de minas, galerías, canxilóns, cabaleirías e maquis, cunha cerdeira prantada no medio desta empinadísima costa onde apenas a gadaña pode segar a herba que medra coma nunha selva infatigable, cos pequenos miruéganos ao carón do camiño, coa casa retellada por meu pai despois do duro inverno. Meu pai construiu hai xa uns anos, coa axuda dun tío meu, unha pequena corredoira de curvas imposibles para que un jeep puidera chegar ata arriba: agora, sen jeep, hai que deixar o coche abaixo e subir andando polo medio daquela natureza feraz que cubre os camiños. Aí, nese lugar case inaccesible, onde pasamos algunhas das tardes máis fermosas do verán mirando o sol dourar as casas de Carraspientes no outro lado do val, meu pai é o home máis feliz da terra.
Hoxe traio esta foto rescatada do álbum familiar nestes días últimos de convalecencias afortunadamente pasadas.

16 giugno 2011

A PRIMAVERA DO NOSO DESCONTENTO


Os que ningunean o movemento 15M, que desprezan a súa equívoca proclama de democracia real, que miran por riba do ombreiro a súa loita, sen dúbida e por fortuna, naïf, limítanse a observar a superficie: esas imaxes de lonas e acampamentos, esas estampas de asambleas permanentes, eses cartaces máis ou menos enxeñosos. Escrutan calquera aceno para menosprezar á brava calquera das súas propostas. Ignoran, sen embargo, que, despexada xa a praza do Sol, comeza a extenderse e expandirse polo corpo social a temible praga dese descontento. En pequenos actos domésticos aprezo xa o contaxio. Que continúe a íntima rebeldía de non estarmos calados.

15 giugno 2011

DESPEDIDA DE CORINA PORRO


Para os que sempre estimamos moito contemplar o sorriso impecable de Corina Porro é motivo de satisfacción saber que poderemos vela tranquilamente tomar unhas cañas polos mesmos bares que frecuentamos, sen o concurso axitado de correveidiles e amigos/as eufóricos que tenden a entorpecer a súa melancónica belleza. Hai que recoñecer que por fin admitiu que o seu tempo municipal era chegado despois de tres derrotas consecutivas (incluida a que transformou en victoria de rebote tras aquelarre progre). Por fin viu a luz e entendeu que a alcaldía era lembranza do pasado. Seguro que atopa axiña outra ocupación por aí, sempre desde límpidas alturas: non descarto ministerio, nin consellería. Non auguro presidencias (aínda que vontade política non lle falta) porque trala cadeira de Feijoo hai xa quen colleu o respaldo e non o solta. Soa para Área metropolitana, en caso de que este novo xoguete ofreza baza. Ou calquera cargo de semellante prosopopeia. Non o sei. En todo caso, e coa discreción que dá facelo sen ruído, apenas consumada a toma de posesión caballeresca, vaise Corina Porro. Supoño que agardou, coma eses malos dianteiros centros que xogan sempre ao fallo do defensa, a ver se o rival trabucaba o rexeite. Pero o caso é que se vai. Non vou dicir aquilo de que outros tamén podían mirarse no seu espello tras idénticas derrotas, pero hoxe é post para despedir a Corina Porro e non convén mesturar o inmiscible.*

* Creo que é a primeira vez que emprego inmiscible na miña vida. Se me gusta, repito.

THE CORUÑA AGAIN (E DESCULPANDO A REITERACIÓN)


Visitas anuais á caixa de reclutas da Maestranza para prórrogas militares fixeron que durante anos A Coruña fose para min un lugar moi hostil. Aparcaba o coche nos cantóns e camiñaba pola parte vella, camiño dos cuarteis, entre garitas e soldadesca que pululaba por aquelas rúas, nas mañáns frescas e case sempre ventadas do verán que se anunciaba. Entraba naquel pequeno cuartel e dirixíame a unha ventaniña, no sentido máis estricto da palabra, onde atendía un home escuro, un tal Martínez, co pelo rapado polo pescozo, cos sinais do sol entre os pelachos recén cortados, capaz de maltratar el só, coa soa presencia do seu careto e o peito descuberto, a varias quintas de mozos estudantes. A miña experiencia coruñesa anual remataba máis ou menos aí, porque nunca quedaban ganas de aproveitar a obrigada visita para coñecer a cidade. As visitas de primos ou de amigos, sempre benvidas con entusiasmo, eran motivo tamén de excursións á Coruña: a dársena, a torre, maría pita, a rúa dos viños e a rúa real eran os nosos habituais destinos. Nin siquera procuraba máis lugares. Un café na Barra, un xantar insólito n'O Piote (existe?), algún prato combinado no Gasthoff, pouco máis. Non teño nin siquera fotos daquelas visitas: se cadra algunha sobre os norais do porto coas galerías resplandecentes sobre un fondo gris de treboada. Máis tarde puiden desfrutar dalgunhas noites inesquecibles (por inusuais) polos pubs do Orzán e dalgúns paseos por san roquiño de afóra, cando aquilo todo era cons e abandono. A chegada do meu irmán, primeiro (memorable o serán en que perdeu a liga o Dépor naquela casa do barrio das flores), e dos meus pais, máis tarde, á Coruña obrigoume a repasar isa cidade pendente. A rivalidade co Vigo no que vivo desde hai tempo podía entorpecer as miñas pretensións. Non é doado escapar aos tópicos parangóns, cargados de xenreira barata e de cansinas cantilenas, entre as dúas cidades. Pero cada vez que ía a Coruña, co simple propósito de visitar á familia, aproveitaba para querer aquela cidade que nunca fixera miña. Non sei cando empecei a estimar esas rúas, ese movemento calmado e provinciano, ese dolce far niente elegante e ás veces algo ensoberbecido da coruñesía. Nin cando contemplei con outros ollos os miles de bares e carnicerías e colmados ultramarinos de Labañou medio baleiros con nomes de vilas luguesas. Nin cando decidín apartar algo da memoria aquelas imaxes de sorchos apurando o paso polas rúas que eles mesmo tiñan ocupadas. Antonte cando paseaba por san andrés e miraba tantos comercios pechados, cos anuncios de alugueres ou traspasos, lembrei aqueles primeiros anos en que Coruña se amosaba bastante máis hostil: a parroquia castrense e o particular celo dos últimos alcaldes por fermosear os entornos das igrexas (serán tan beatos na Coruña?) estaban alí mesmo para mo recordar. Fixen repaso de como cambiei a miña percepción da cidade e mireime desfrutar con aquel paseo longo que antes procuraba acurtar. Quedan reliquias daquela miña primeira impresión, pero agora podo sentir que Coruña é tamén algo miña.

14 giugno 2011

BIBLIOTECAS RECLÁSICAS


Vanme perdoar non ser moito máis preciso en datas, pero debeu de ser a comezos da década dos noventa cando o admirado profesor Francisco Rico montaba, na editorial Crítica, a famosa colección Biblioteca Clásica. Calquera das solapas dos seus volumes explica as características principais da edición: "obras fundamentales de la literatura española, en texto crítico, provisto de anotación completa y sistemática y acompañado de prólogo y otros complementos". A relación de tales obras, que pode ser comprendida como canon da literatura española, figura ao final de cada volume. E cada volume é encargado a un/ha especialista de contrastado prestixio, que, aparte de describir con todos os pormenores o estado da cuestión, axuda a fixar o texto que considera definitivo ao tempo que anota e aclara as dificultades da súa lectura. O resultado de tal tarefa, na gran maioría dos casos (en case todos), é excelente, ata o punto de que resulta (case) sempre a edición máis recomendable de cantas hai agora mesmo no mercado. Non quero entrar na distribución dos copyrights de tales edicións: basta con botarlle un vistazo ás primeiras páxinas e comprobalo. Tampouco pretendo afondar nos problemas habidos entre a editorial e a dirección de Rico: non teño información suficiente ao respecto. O certo é que a pretensión primaria quedou truncada e non todos os cento un volumes lograron saír publicados.
Con todo, iso non é o importante: o importante é que agora a Real Academia Española anuncia a presentación dunha Biblioteca Clásica, como aparente mandado da propia institución. E con todas as fanfarrias da que dispón e co apoio da entidade bancaria de La Caixa, que aporta unha pasta gansa, tentan amosalo como o non plus ultra da canonización da literatura española. Non vou a entrar nesta cuestión da constitución dun canon que me levaría lonxe, senon no clamoroso silencio da opinión pública cultural deste país sobre o feito innegable de que esta Biblioteca Clásica da RAE ten un parecido abraiante (tipografía incluida) coa Biblioteca Clásica chamada de Rico. Non xulgo estrano que a RAE aproveite o labor xa feito polos mellores especialistas mundiais da filoloxía e da crítica literaria hispánicas na anterior Biblioteca, nin que o propio Rico figure de novo ao frente deste fazañoso fito para a centenaria institución. O que me produce verdadeiro escándalo é que en ningún lugar se indique que isto é así. Que a Biblioteca Clásica de Rico sexa agora a BC da RAE, coas modificacións pertinentes (supresión dunhas dez obras da literatura española para dar cabida a outras tantas da literatura hispanoamericana), non se lle oculta a ninguén da profesión e a ninguén que saiba algo da edición de textos clásicos. Por iso parece aínda máis deshonesto ocultar (tanto propios como alleos á causa) por moito máis tempo o que, por outra parte, non é necesario ocultar.
Ou si?

Nota bene: este parágrafo explica o por que (crematístico ou romántico patriótico) da edición repetida:

Previsiblemente, el mercado del libro en papel irá disminuyendo en la misma medida en que crezca el electrónico, que a su vez estará ocupado sobre todo por los best-sellers y las novedades efímeras. Según ello, es probable que el futuro de las librerías tradicionales resida en buena parte en la especialización y en las obras de fondo. La BCRAE se ha proyectado tomando muy en cuenta ese horizonte, con la esperanza de ocupar un lugar privilegiado dentro de él.

11 giugno 2011

CABALLERO SEN DOMÍNGUEZ


Non sei se a estas horas Caballero recunca. Os mesmos edís e tenentes de alcaldías (menos dous) que outrora apoiaran decididamente a unidade de progreso deciden hoxe retirarlle confianza, aínda que cos votos xustiños. Apenas uns meses antes (non máis de tres) sairan ao esceario xuntos en amor e compañía, publicaran un panfleto en papel couché carísimo con fotos de agarimos eternos e negaran contra toda evidencia a non excelente relación entre eles. Insólito parece que sexa agora cando se dean de conta da magnitude do engaño e aínda máis insólito que os mesmos que caeran nel sexan os encargados de decidir non seguiren autoengañándose. Os concelleiros do BNG trabucáronse en apoiar a Abel. Ben. Parece razoable a reflexión. Agora non queren bater noutra pedra. Tamén é razoable a rectificación, aínda que a piada sexa algo serodia. Pero o que resulta menos aceptable, ao meu xuízo, é que sexan eles mesmos/as, é dicir, os trabucados/as, os que cometeron os graves erros que eles mesmos formulan (non eu), os que continúen. Non resulta crible esta mudanza tan repentina na voz dos mesmos que hai ben pouco aseguraban compromiso e esa cousa tan medieval e tan imprecisa da lealdade.

HAI UN ANO IOLANDA


Hai un ano Iolanda Zúñiga gañaba o Xerais de Novela, cunha proposta arriscada, extraordinaria, difícil ou dificilísima, esixente e necesitada dun lector (non vou dicir intelixente non vaia ser) con ánimo perseverante. Non ignoro as poucas compracencias que Zúñiga deixa para os seus lectores/as. E tampouco ignoro que a meirande parte de escritores/as tenden a conformarse cunha trama máis ou menos entretida, cuns personaxes artellados sobre un convencionalismo rotinario e co emprego dun idioma en apariencia sinxelo, en puridade plano. Non ignoro tampouco que a moitos/as sedúcenos a idea de pasar unha tarde mais ou menos divertida (desencebolados os miolos) cun libro nas mans: non é mala cousa; eu tamén gosto de mirar Ratas á carreira un serán sabatino.
Hai un ano Iolanda Zúñiga presentou unha obra colosal, resultado dun traballo creativo prodixioso. E, porén, os méritos deste ano (e doutros anos, pero non vamos lembrar demasiado para evitar irritacións innecesarias) narrativo galego parecen ir para outros autores/as.
Sinto unha pequena decepción, que aquí mesmo desexo consignar.

8 giugno 2011

IRLANDA (E 14)


Tomamos o tren para Sandycove. O día é luminoso. O oceáno, cando aparece pola xanela do tren, está calmo e a calima impide mirar a liña do horizonte. Miramos ao lonxe as fábricas e a lámina verdescente do mar. A praia é de area e pedras. Algúns pequenos peiraos, máis ben peers de madeira, adiántanse ás marés. Do outro lado do vagón, sucédense as casas con xardíns elevados, lameiras onde os escolares xogan ao rugby, parques de herba, árbores e bancos de madeira onde se bican os amantes. Todo desde o tren parece tranquilo, paralizado nunha estampa de época, case preparado para o visitante que tenta descubrir a substancia de Irlanda. En Sandycove sería bonito despedirse. Mirar desde unha das torres de Marcelo o mar dubidoso. Ou soñar cunha pequena piscina de homes e mulleres espidos. Ou iluminar na distancia algunha noite de esmorgas. Pero non: preferimos contemplar, no pequeno recuncho de cons, nun extremo da praia, aos cativos bañarse no mar xélido e envolverse, con sorriso e tremer de dentes, en toallas co agarimo das nais no lombo. Preferimos tamén retornar a Dublín antes da hora de comer. Tomar no O'Neills un sandwich irrepetible. Vagar pola tarde nun longo paseo. Atopar o lugar de nacemento de Bernard Shaw. Achegarse ao canal polos lugares onde medraba o antigo ghetto xudeu. Entrar nalgún antigo cemeterio con lápidas ocultas. Repasar a herba do parque de saint patrick, as escadas da biblioteca Marsh, agora pechada, as voces e os arpexios do barrio do Temple, os patios de armas do castelo, as pontes de metal que cruzan o Liffey, os escaparates de unllas ilustradas e mouros cabelos, as placas de esgrevios escritores que sempre se exilian. Preferimos regresar ao hotel algo ebrios e tomar o autobús para o aeroporto.
Xa sei. Sería bonito despedirse en Sandycove.

A I., C., C., M. and J., que me aturaron polas rúas de Dublín e as corredoiras de Irlanda

1 giugno 2011

IRLANDA (13)


Quedan cousas que ver en Dublín. Convén aproveitar o tempo en visitas case obrigatorias. Miramos as guías. Aconsellan ver o lugar do primeiro parlamento irlandés, máis ben a reunión dos representantes irlandeses en Ingalaterra. Agora é o Bank of Ireland, un edificio, como tantos outros de finais do século XIX, de impronta neoclásica, con columnata e porte solemne gracias ao estatuario de deusas e alegorías. Un aire neoiorquino percibo nas fachadas, nunha versión algo disminuida de wall street. Alguén poderá dicir que é ao revés, pero Nova Iork foi primeiro na miña historia da arquitectura. Xa que estamos de novo perto do Trinity College (enfrente mesmo) non estaría de máis contemplarmos o Libro de Kells, esa alfaia da ilustración medieval, unha especie de embigo máxico (ese ónfalos que nos dá ao meu irmán e a min para botarnos unhas risas) no corazón da biblioteca da universidade principal de irlanda no corazón mesmo da cidade de Dublín. Non digo que non pague a pena a visita, pero hai que recoñecerlles o froito que lle botan á excelente magnificación dun único libro único. Unha antesala con paneis didácticos (caligrafía, ecdótica, estilos, tintas, materiais, historia) serve para presentar e preparar ao visitante para a contemplación do libro. Apenas hai sitio para a leitura das explicacións. O libro atópase, como non!, nunha sala escura, cunha luz que ilumina unhas páxinas do primoroso libro. Teño que recoñecer que me entreteño mirando as persoas que admiran o libro: a luz embellece o rostro dalgunha muller que agarda na penumbra. Da sala saimos cara a biblioteca de madeira que aparece en todas as postais de Dublín. Non cabe ningunha dúbida sobre a fermosura estrema do longo corredor, cos andeis repletos de libros con lombos de pergameo, distribuidos, coma na Biblioteca Marsh, de abaixo cara arriba, de maior a menor tamaño. É imposible mirar cun mínimo detalle todo aquilo: a xente inunda case todo o espazo. Desboto a idea de recorrer con tranquilidade o lugar e miro e miro pampo a atmósfera, os arcos do teito, as fendas repintadas das vellas trabes, e ás veces os ollos verdes de quen pousa a súa dozura naquelas escritas mudas. Á saída desta especie de templo profano un amplo rectángulo de herba aparece rodeado de centos de persoas que intentan roubar un anaco de sol. Arremangadas as camisas, levantadas as faldas, quitadas as camisetas, descalzados todos e todas sobre o céspede, deixan pasar o tempo. Non sei se divina, pero aquí está a mocidade espléndida no fragor da primavera de Irlanda.