Memoria de cidades sen luz, Inma López Silva
Esta é a historia dunha fuxida. As cidades convértense en hospedaxes, pousadas que demoran o regreso. Un perpetuo hospital de orfos e viudedades (os protagonistas nacen cando se atopan: carecen de familia), que intenta recobrar o primeiro acto. É un retorno que, coma o propio protagonista narrador dirá, constitúe unha parte máis da fuxida, da negación do que puido ser. Para contar ese camiño de ida e volta, o libro obedece a estructura clásica dos relatos de aventuras: circularidade aberta por un lance violento que motiva a escapada, peripecias variadas en lugares distintos, sempre coa ollada posta nese punto de arranque. Non desvelo nada se digo que esa primeira escea do neno anicado en silencio baixo a cama (con algo ou moito de freudiano) determina por completo o que representa a idea de retorno, de volta ao útero (a imaxe de Lucía, a súa nova nai, a súa nai, arrastrándoo polo pé semella un novo parto do que ela é nai e comadrona). Os actos, as cidades son os fitos desa escapada.
Primeiro Acto. Lucía. A Coruña. A luz de Coruña, a luz do día da República, a luz de verán. Pero tamén a evasión: o Savoy (o cine) ou a praia do Orzán convertida en Troia (teatro). Nesa infancia brevísima en Coruña advírtense claves: o enmascaramento, a necesidade de ser outros, o triángulo amoroso, e tamén os amores libres, a culpa, a morte, coma nun cadro resumido e proxectado cara o futuro. Lendo o primeiro acto, albíscanse todos os demáis: por iso remata o primeiro capítulo: “Aí rematou todo, e o de despois xa forma parte do segundo acto das nosas vidas”.
Segundo Acto. A cidade dos tristes. Tras unha viaxe accidentada polo norte de España na primeira liña de batalla, contada con sabor cinematográfico en homenaxe probable ás películas de acción da resistencia, os protagonistas pasan unha tempada en Barcelona. A descrición da cidade, “un fervedoiro de xente, de ideas, de movementos”, da axitación republicana, vista case como telón de fondo, serve para dramatizar a presencia do azar. Barcelona é a cidade en que comeza a aprender a xogar as cartas (é dicir, a deixar a súa vida nas mans do incerto). A escena con Isabel, a lectora de cartas, amante de Buenaventura (xustamente) Durruti, é proverbial: alí, co “maxín completamente absorbido”, o protagonista experimenta a enésima forma de evasión, de inevitable fuxida cara adiante.
Terceiro Acto. A dama e o unicornio. Paris, rue de la Felicité. Os nomes propios desta novela conversan. Unha rúa estreita, pequena, ocupada pouco tempo para escapar da propia ocupación da cidade: a cité lumiére, coa imaxe dos nazis na Tour Eiffel como turistas, e despois a cité lumiére como centro do escenario dunha Europa exilada. Lucía convértese en Marie Royal-Benhamou (de novo un calambur que agocha e amosa); disfrázase entre os cafés do París ocupado: viaxa a Toscana e escribe novelas sentimentais, “ese mundo ao revés” que se evade do mundo.
Cuarto acto. Os reloxos brandos. O París de postguerra reproduce o antigo doble triángulo: se na Coruña, era a escuridade do Savoy a que unía aos nenos, Samuel, María (Vitola) e o protagonista; en París, serán as sabas dunha mesma cama compartida con Armelle e René, ese menage à trois de total entrega, as que representan a efémera felicidade. A aparición de María Casares, xa María Casares actriz de grande sona, a figura do pasado do protagonista, racha o triángulo perfecto. E, con ela, outro personaxe capital, configurados en fantasmas locuaces e vivos dunha Galicia (Santiago e Coruña) perdida. E con eles o espazo da liberdade deriva en cadea tráxica. Buenos Aires, por conxunturas da trama, estimula (de novo coa límpida luminosidade das súas amplas avenidas) a memoria e o desexo de axustar contas: así dirá a voz primeira: “Buenos Aires era unha cidade con luz, coma a Coruña que eu lembraba da miña infancia”.
Quinto acto. The show must go on. Nova Iork, outra cidade marcada pola luz, pero fascinante espectáculo que arreda ao protagonista, serve para xustificar o retorno, para satisfacer o desexo de aprenderse. Santiago será fin provisional do periplo, un retorno aparente, a única cidade que é, como lemos, “gris, meu rei, gris suicidio”. A Coruña que visitará manterá a mesma luz, pero non será a Coruña. A apropiación da cidade será imposible. As palabras de María Casares desprazada resoan nesta recreación dese retorno inacadable. Santiago é a volta ao nacemento, ao comezo da morte pero un espazo da propia fuxida: o lugar desde onde se pronuncia o melancólico epílogo.
Nessun commento:
Posta un commento