En breve espazo de tempo lin dúas novelas, unha ao azar dunha primeira páxina familiar (evocábase unha perda de cartos dun bolso, coas reflexións e deduccións desacougantes que eun experimenta cando algo así pasa) e outra, chamado por un lector deste blog que recomendou unha ollada aos seus textos. A primeira, El país del miedo, do escritor sevillano Isaac Rosa (1974), e a segunda, El corrector, de Ricardo Menéndez Salmón (Xixón, 1971). Os dous xa publicaran algunhas novelas de certa sona e, sobre todo, de recoñecemento lector: o primeiro, co premio Rómulo Gallegos en 2005 con El vano ayer, e o segundo, con La ofensa, novela considerada pola crítica como unha das mellores novelas do ano 2007. Todos estes datos son para min relativamente novos e, xaora, simultáneos e posteriores á lectura de ámbolos dous libros.
Se están aquí nesta pequena recensión non é só pola súa calidade literaria indiscutible (ben distinta: sinxela e envolvente a de Rosa, lapidaria e metafísica a de Salmón), senón porque resulta raro atopar libros que representen tan ben o tempo contemporáneo. Isaac Rosa prefire centrarse nunha anécdota mínima, que gradúa cun especial mecanismo de precisión. Alterna o relato (en terceira persoa xulgadora) dun episodio cotián (un caso de acoso escolar que vai adquirindo aos poucos unha dimensión cada vez más inquedante) coa consideración especulativa sobre a orixe, a natureza e os efectos do medo como factor de aillamento e profunda enaxenación social. Isaac Rosa conta un proceso de paranoia que resulta desacougante pola diáfana e compartida lóxica interna que chega a aterrorizar tanto aos personaxes do relato coma ao propio lector que observa como ese temor pode resultar tan familiar.
Pola súa banda, Salmón coloca a narración en primeira persoa no mesmo día 11 de marzo de 2004 na perspectiva dun corrector de probas que, metido de cheo no seu traballo, recrea ese día enteiro, mentres repasa a súa vida, reflexiona sobre as súas relacións amorosas, recibe as chamadas angustiadas desde Madrid, e considera o poder da mentira, relatado coas mencións ás noticias, coas imaxes cruentas de morte, que ían saíndo sobre as bombas nos trens de Atocha. Escrita, como a de Isaac Rosa (aínda que moito máis breve), sobre a estructura de capítulos curtos, pechados, construidos cunha autonomía moi calculada, tenta amosar o estado de angustia do home, ameaazado na súa vida cotián, mesmo sen saír da súa propia casa. A información chega por teléfono, pola televisión, polo son da música que escoita, pero, polo seu traballo de despacho, de mesa diante do ordenador, non sae: simplemente deixa que sexa o mundo que está fóra desas súas paredes o que o constriña, o que o leve a buscar refuxio indolente, preguiceiro nos brazos da muller amada. O desacougo provén do exterior, coas armas subtís do engaño e do simulacro.
Nas dúas narracións, o tema principal é o medo: o temor ao outro, ao que se ignora. O cuidado, a preocupación, o incertidume, o desasosego diante do descoñecido. Algunhas notas, separadas, apenas un par de datos inocuos que, unidos, desencadean un receo, un leve temor. A partir dese pequeno tremor, comeza a angustia, o ensimesmamento, o insomnio, a tendencia a procurar refuxio. Á renuncia da liberdade. O terror que vence.
Seguirei lendo os libros destes fantásticos narradores españois. Poucas veces atopa un, de forma se cadra casual, dúas novelas tan extraordinariamente exemplares.
Nessun commento:
Posta un commento