Volvo sobre o post de onte. Espoleado por un amigo de Facebook e insatisfeito coa curtedade do meu comentario, non correspondiente á extraordinaria entidade da película de Campanella.
En primeiro lugar, chámame a atención a lectura política, e case exclusivamente política, das críticas arxentinas. Sen prescindiren de reproches a Campanella, por non furar máis na descripción da corrupción xudicial e da represión policiaca en Arxentina e, aínda máis estrano, por adicar o seu esforzo ao relato sen máis da trama, as análises de El secreto de sus ojos se centran nas cuestións que para o resto han resultar meros telóns de fondo da historia. Telóns de fondo necesarios, xa que esas fronteiras da legalidade ou as dúbidas sobre impunidade ou xurisdicción eficiente permiten explicar boa parte da película; dito doutro xeito, só neses periodos históricos é posible contar (e urdir ata o verosímil) unha historia de desaparicións, asasiños fuxidos, obstáculos no propio sistema policial, insólitas resolucións xurídicas; só nese momento de anomalía democrática, avance da crudelísima dictadura de Videla, pode explicarse o teor dramático e por momentos tráxico da historia.
Porén, para o espectador non arxentino esto simplemente actúa como xustificante do relato, mentres para o arxentino constitúe a clave de interpretación da película. Non é raro, pois, desde ese lado da visión da película, que defraude, porque a película non pretende aprofundir no sistema político arxentino, senón nas consecuencias concretas, case individualizadas, dunha historia non resolta, dun caso que exerce sobre os protagonistas a función de activar os seus sentimentos máis agochados. Non sei se non se prexulga o gusto de Campanella polo suspense da historia, pola complexidade das relacións entre os personaxes, antes que por unha especie de linguaxe cinematográfico de denuncia. Non entendo esa reclamación: nin neste caso, nin en moitos outros. Lembrase nalgún comentario, como proba irrefutable do seu ao parecer denostable gusto pola pura narración, que dirixira varios episodios da serie House. A proposta de Campanella non pretende dar conta dun momento da historia arxentina, pero resulta rechamante que os espectadores de aquel país sintan que a íntima historia de Espósito non sexa unha máis elocuente mostra da eterna crise de Arxentina. Consignado queda, pero o filme pouco ofrece para chegar a tal punto.
O outro aspecto que me interesa comentar é o doble plano narrativo da historia. O protagonista, en 1999, tenta contar, por medio de apuntes novelescos, a historia dun caso sucedido en 1974, que lle afectou de forma moi especial. Non sabemos, no intre de arrancar a obra, de que se trata, pero vámolo vendo a través da traslación en imaxes en movemento do que vai (ao parecer, porque as indicacións neste sentido, logo das primeiras esceas, son mínimas) aparecendo no caderno do relato. A fraxilidade da memoria, o pulo da invención e do desexo diferido convidan á discusión da veracidade da historia. Desde o comezo, o espectador desconfía dese relato contado, mesmo con esceas que o narrador non puido saber, esceas nas que o narrador non estivo presente (coma o do marido enchoupado en bágoas mentres chama á nai do asasiño, sorprendente despois de vinte minutos en que o relato parece estar visto e trazado desde o ángulo parcial do narrador protagonista) ou momentos que precisa recrear para explicar de xeito satisfactorio as lagoas do referido, con máis hipóteses que certidumes. O relato do que acontece en 1974 chega ao espectador condicionado por esa voz do narrador dubitativo, compracente coa súa primeira lectora, meliorativo ás veces co seu pasado e arrepentido, case sempre, do rumbo final da súa vida. Os dous relatos, o de 1999 e o de 1974 (éste á súa vez fílmico e literario, titubeante, indeciso), altérnanse, superpóñense ao longo da película, nun tecido de miuda artesanía, fráxil e poderoso a un tempo. Por veces, como sostén o amigo Llamitas do feisbu, o ritmo semella decaer, probablemente porque o relato do pasado non acaba por formarse, porque esas incertezas dominan o relato de 1999. E ás veces, como tamén indica o meu amigo feisbuqueiro, poden darse esceas redundantes, de suliñados dramáticos innecesarios, como a terrible do ascensor. Pero iso ten que ver menos coa torpeza fílmica (que nunca se debe desbotar) que coa fasquía literaria e intelectual da obra (non esquezamos que empeza cunhas letras emborronadas nun caderno de espiral e que se suxeita nunha intrigante palabra escrita na vixilia do soño), dependente da debilitada memoria do narrador, aberta, por iso mesmo, á especulación e á invención interesada que permita comprender de forma absoluta o seu pasado.
Nessun commento:
Posta un commento