XIN E XAN: A INTELECTUALIDADE EN BRANCO E NEGRO

A política dos últimos tempos (póñanse os anos que un crea convinte) tende á dualidade. Os propios partidos políticos reforzan (mesmo en xeografías coma a galega onde hai tres con propósito de representación) esa teima co conseguinte deterioro do rigor crítico. Se o asunto ficara librado en termos parlamentarios, coa correspondiente dose de torpeza ou tosquedade política, todo podería resultar comprensible. O que resulta máis estraño é observalo nos ambientes intelectuais ou na opinión pública, supostamente destinada a fiar fino e a botar luz ao combate dialéctico. 

Á marxe de que os propios políticos -non contentos co atril que a cidadanía lles cede de forma provisoria para encarnar a súa voz no parlamento- decidan ocupar e invadir de xeito impropio as palestras dos xornais, os xornalistas, os escritores/as, os profesores/as deberían aquilatar ao máximo as súas ideas co propósito de ir máis aló do que a superficie (ese espazo simplicísimo que adoitan presentarnos os partidos) amosa. Deberían examinar con detalle, con especial cuidado, o discurso político, non deixarse levar pola participación nun lado ou noutro do debate. 

Advirto en moitos columnistas (hai que dicir que cunha preocupante ignorancia en certas materias, necesitada de consultas máis rigurosas de documentación ou simplemente de diccionarios e manuais) un marcado sesgo partidista, unha redundante (e polo tanto prescindible e innecesaria) toma de postura, xa exposta polos partidos no seu lugar natural. Noto en moitos opinadores unha tendencia tan predeterminada e esperable, que se fai completamente inocuo o seu comentario, se non fose porque ocupa o lugar a persoas que se cadra poderían aportar ao debate novidades substanciais. Sinto unha preocupante dualización da discusión política, que, aínda que é alimentada polos propios partidos, interesados en cobrar pezas grosas para as eleccións e en montar o balbordo preciso para ocultar o principal, non debería afectar ás clases lectoras e cultas, emisarias obrigadas da imprescindible visión complexa e poliédrica da sociedade que teñen de diante. Asisto estupefacto nos últimos tempos a artigos insultantes, a modos deleznables de revisión da opinión dos outros, a vendette e insinuacións vergoñentas, sen que un poda comprender, neste ámbito intelectual, a utilidade social e política que podan ter estas simplificacións obscenas. 

Que os partidos ocupen o tempo en procurar convencer ao electorado e, sobre todo, vencer ao contrincante non debe escandalizarnos o máis mínimo: a retórica aprende estas leccións. Pero no terreo da exposición intelectual ou da argumentación rigurosa, calquera maximalismo soa sempre ou á compracencia ideolóxica ou de parte (esa doada agarradera para casos de dúbida) ou á complicidade indigna co poder establecido (esa subtil forma de ser independiente a costa de ser ti mesmo o que manda sen remorsos nin escrúpulos). 

Ou sexa: sempre a dúas cousas, a branco ou a negro, a conmigo ou contra min. Así nos vai.