EXPOSICIÓN DE TAMARA DE LEMPICKA

Dúas exposicións (sen contar a lúdica parada das vacas) nunha fin de semán. A primeira, o sábado, a de Tamara de Lempicka (Lempiska ou Lempika?). Gradicela pediume hai dúas semáns que fixera un comentario. E fun con ese propósito. Vai, pois, para Gradicela esta miña impresión de lego na materia lempískika.

O primeiro que debo decir é que había bastante xente e, sobre todo, moi diversa. Os paneis da entrada onde aparece unha introducción á súa obra e unha cronoloxía da súa obra están en tres idiomas: a desgracia (ou a modernidade mal entendida) quere que os textos en inglés (en branco sobre un espello non moi iluminado) sexan os máis lexibles; os de español lense a ratos, segundo a colocación do/a lector/a; e os de galego, dun dourado mate, directamente non se len. Non sei se haberá tempo para arranxalo: moito me temo que non.

No primeiro andar aparecen retratos, algún moble, algunha parca representación dunha sá de estar art déco e moitas fotografías glamourosas da artista. Todos estes obxectos preparan ao visitante para o andar superior onde se exhiben os seus cadros e debuxos. A exposición leva unha orde cronolóxica e así pode advertirse unha notable diferencia entre a obra de anteguerra e a posterior. A primeira, a máis coñecida e celebrada, está chea de retratos de impactante factura, cuns cores rechamantes, case puros, nos que se percura o contraste. Os retratados pertencen á aristocracia ou a familias ricas dos lugares onde Tamara foi óptimamente recibida coma artista oficial dun way of life elevadísimo. A influencia, segundo ela declara, da arte italiana renacentista é evidente, pasada por un templado cubismo que moderniza as efixies imitadas. Os fondos dos cadros equivalen aos renacentistas, pero Tamara sustitúe a paisaxe bucólica e idealizada dos pintores italiáns por unha paisaxe urbana de rañaceos e edificios torturados, case sempre presentados como contraste coas liñas máis convencionais das figuras pintadas. O trazo xeométrico é unha das constantes dos seus retratos humáns (os peitos das mulleres parecen trazados a compás) e unha leve tendencia á magnificencia do corpo fronte ao lugar que ocupa. Chaman a atención os ollos dramáticos das persoaxes representadas: sempre en fuga, sempre ollando cara a un horizonte nin siquera intuido, como acontece mesmo nas fotografías nas que ela aparece. Olladas de esguello, as pupilas entornadas, nas que o branco dos ollos, coma nunha representación irreal, predomina sobre o conxunto. Esa debe ser seña do glamour, pero non son capaz de determinalo.

A segunda parte da súa obra encadea xéneros convencionais (bodegóns ou naturezas mortas, retratos pequenos de rostros infantís) con suxerencias surrealistas, ma non troppo. Non acho interés nesta segunda época, nas que predomina unha evidente imitación dos grandes maestros. O que debilita, ao meu xuízo, as súas propostas máis persoais. A modernidade, superficialmente amosada nas súas primeiras obras, cede paso a unha repetición rutinaria da tradición pictórica, sen máis acicate ca unha técnica depurada posta ao servizo probablemente duns clientes pouco esixentes e conservadores.

A presentación do conxunto é excelente e as notas para cada cadro son excepcionais: poucas veces pode un aprender tanto dunha exposición como neste caso. Didáctica, útil e interesante. Paga moito a pena. O impacto mediático da exposición é impresionante, porque estes días a Casa das Artes está ao completo.