RADIO NACIONAL DE ESPAÑA: RADIO 5

Escoito pouco a radio: tan só no coche e menos do que me gustaría. Ao día digamos que non escoito a radio máis de corenta minutos. Sempre Radio 5, coma xa saben. Que ao principio era só noticias e unha sección que se repetía ao longo da xornada, nos tramos de cuarto de hora que máis ou menos quedaban entre recordatorio das noticias. Pero agora levan un magacín pola mañán ("La mañana en vivo") e desde primeira hora Juan Ramón Lucas (da casa matriz de Radio Nacional) presenta o seu programa "En días como hoy". A súa ronda de corresponsais (que queda na radio pública desde que o levara aquel falanxista de voz cascada que se chamaba Victoriano Fernández-Asís: teño debilidade por Dori Toribio de Nova Iork e Washington, Iñaki Díez desde Roma, e a gran Aurora Mínguez desde Berlín), as análises sobre política internacional (cun Juan Tato que explica de forma extraordinaria a situación), as entrevistas (de Gloria Cacho, excelentes) que adoitan durar uns dez ou quince minutos tranquilos, con total protagonismo para as persoas que entrevista, non necesariamente relacionados coa rabiosa actualidade (escoitei hai pouco con verdadeiro pracer a Santiago Grisolía a media mañán contando de forma relaxada case a súa vida) son exemplares para o esixible nunha radio pública. Se engadimos o clásico "Polvo eres" de Concostrina, o "Ex-tra-va-gan-za" de Paco Clavel, as pílulas sobre bandas sonoras ou sobre música soul, disco e funky ou as interesantes aportacións científicas de "A hombros de gigantes" ou "Ciencia al cubo" temos un panorama completo. Case completo, porque ademais de esquecer outros agora mesmo, non podo deixar de comentar a Crónica de Galicia, sobrio (sen as contemplacións habituais da radio comercial, algo afectada e narcisista) e profundo noticiario que vai moito máis alá da información habitual, cun nivel sobresainte de redacción e de convincente coñecemento minucioso da noticia: un auténtico pracer para un devoto da radio como medio de comunicación fascinante. 

Non me estraña nada de nada que durante a derradeira análise de audiencias, Radio Nacional de España acade o éxito que ten acadado. Calidade máxima dunha empresa pública que funciona como debe ser. Noraboa.   

O INTELECTUAL MELANCÓLICO DE JORDI GRACIA

Jordi Gracia, a quen tiven a oportunidade de presentar a propósito da publicación do seu magnífico libro de referencia, premiado co Nacional de Ensayo, La resistencia silenciosa, acaba de publicar un panfleto na editorial Anagrama titulado El intelectual melancólico. Nunha entrevista, deixa caer que a redacción deste último libro foi provocada pola lectura do libro de Jordi Llovet (que hei ler de contado) Adiós a la Universidad, glosado, por certo, esta fin de semana por Carlos García Gual en termos moi encomiásticos e solidarios. Sexa ou non diatriba contra Llovet ou non, o certo é que vexo no libro de Gracia detrás da figura do intelectual melancólico a moitos colegas e amigos de profesión e de andanzas (ou preguizas) intelectuais. 

Escrito con notoria vontade de estilo, con abundancia de cláusulas longas, ampliadas con excursos e parénteses, sempre cuidado ao máximo (ao meu entender demasiado culto para panfleto), Jordi repasa as principais características desta figura intelectual, que, a dicir do panfletista, resulta á larga nociva para o labor esixible a un pensador do seu tempo. Tales rasgos do intelectual melancólico (IM), formulados ao meu modo, son os seguintes: refracción xeral á(s) novidade(s); ausencia de ironía e de distanciamento lúdico do presente; nostalxia do pasado de auctoritates universitarias (coincidente cos anos de formación do IM en pleno franquismo);  incomodidade declarada e belixerante coas novas tecnoloxías; receo e posterior abominación da democratización (vulgarización nas súas palabras) cultural; defensa dun canon literario inamovible, clásico, dictado polo costume (ao parecer inxenuo) e pola autoridade competente, e dunha xerarquía crítica; desprezo polas novas formas de manifestación artística; compracencia coa infelicidade e, polo tanto, coa melancolía, definida por Gracia como o concepto máis alonxado da fértil iluminación renacentista e próximo á depresión estéril da impostura do fracaso. 

O panfleto de Jordi Gracia, redactado en certos pasaxes coa furia do irritado con esa figura ebúrnea que, ademais, goza do prestixio que o mundo confire ao sulfurado rexeitamento de case todo o novo, chega a nós por necesario. Un pode asinar punto por punto a súa invectiva corrosiva, ou discrepar dalgúns extremos da súa diatriba, ou mesmo de todo o seu discurso polémico (el mesmo advirte que co fragor do discurso algunhas cousas poden e son moi discutibles, pero é lei de panfleto), pero poucos libros coma este permiten estimular o saúdable debate sobre a importancia do intelectual na vida pública. Aquí Jordi Gracia tira a dar contra este intelectual que arremete contra todo (célebre ou que acada a celebridade por ese estar permanentemente retirado, derrotado por un mundo que non o comprende), cun punto destructivo, con ánimo derrogador de case todo, infértil para a sociedade que lle paga ou lle concede ese status. Non aforra Gracia ningún adxetivo para se referir á súa irresponsabilidade moral e política, froito dunha insensata maneira de censura do novo. A lectura deste libro, co que se debe estar en desacordo (por obriga propia do xénero), en pouco ou gran medida, propón revisar desde cero o labor que se espera dos intelectuais do noso tempo. 

A esperanza na riqueza intelectual do país, a visión positiva que lanza sobre o presente (Gracia considera que a regular presencia dos universitarios españois en todos os foros do mundo, que contrasta coa penuria doutros tempos), coas que estou plenamente de acordo, non perxudica o labor crítico, pero axuda a exercer, cara aos que veñen ou ás xeracións vindeiras das que somos en certa medida responsables (como mestres, como profesores, como escritores/as de libros que han ler), un compromiso máis útil e fructífero. Lido en clave moral, El intelectual melancólico é un alegato a favor da xenerosidade intelectual e do esforzo dilixente por comprender a extraordinaria complexidade do mundo. Desde ese punto de vista de recordatorio da función primordial do intelectual no presente, o libro merece ser lido. Case por obriga mesma.      

BARES DE VIGO: CASA MILLOS

Na inverosímil rúa Santander de Vigo ofrece comida a Casa Millos, un deses espazos naturais da gastronomía viguesa, descendente primixenio da furanchada característica desta zona e curmán directo do veciño Nisio. No mesmo entorno do máxico embigo do Mercado de Teis, onde sobrancea A Oca, esta casa de comidas abastece ao cliente co mellor da lonxa peixeira e marisqueira da cidade. Cheguei a xantar un día non feriado, pero había celebración de oficinistas de cartos e as mesas estaban cheas de camaróns e cigalas de prestancia superior. Deume algo de envexa e pedín para min uns bruñitos, castrapismo elegante para mentar centolos ao parecer pequenos que calquera podería ver enormes e perfectos. Pedimos para complementar esas pezas de gula extraordinaria, xurelo "a la espalda", ou sexa aberto en forma de libro, engaiolante e pluscuamperfecto, e "palometa das cíes", unha especie de salmonete mediano, exquisito en frescura e en preparación sinxela e sublime. Houbo tamén por riba da mesa unha costeleta de ternera prodixiosa, un flan discreto pero efectivo e un café moi notable, mellor ca moitos outros que teño probado en restoráns de máis prosapia. O local, dunhas dez mesas, apenas decorado, servido con enerxía por unha familia, pai (que ha ser o famoso Millos), nai e fillo, ofrece o mellor do mercado, non disfrazado, non enmascarado con rimbombantes ornamentos de escola de hostelería fina pero engañosa. Coloca diante do comensal os peixes tal e como deben tomarse, co seu punto elemental de preparación e a súa gorentosa riqueza marina en esplendor máximo. Haberá que voltar por eses lugares, xenuinos representantes da casa de comidas antiga: malia seu escaso atractivo estético, manifestamente mellorable, a comida vence, con diferencia, a modestia innegable da súa proposta. Luxo de sabores sobre manteis de cadros branquivermellos e ambiente familiar.  

ELECCIÓNS (5)

Por que o PPdG non sofre desgaste algún e, ao contrario, sube ata un vertixinoso 52% nas eleccións xerais? Dúas contestacións hai posibles a esta pregunta: 1. Non hai queixa. 2. Non hai Xunta. A primeira, aceptable, admisible, tamén nos graos en que un votante queira, ten difícil explicación, pero sempre hai moita xente conforme (ou conformada a base de incentivos) co que ten. A segunda é a que a min me convence máis. Os comunicólogos do país entrevistados hoxe nos xornais tiran da expresión "eleccións en clave nacional", como bos comunicólogos que raras veces escapan do lugar común, sobre todo tras os resultados (algún día haberá que falar do cientifismo desta profesión). Segundo esta especie, os/as votantes deixan por ensalmo de pensar nas cousas domésticas, nos asuntos de andar por casa e reflexionan "en clave nacional". Prescinden de analizar a política máis próxima e rebuscan na macroeconomía mundial, nas reunións de g2, g8 ou g20, ou nos debates semanais da carrera de san jerónimo, e, por un exercicio de amnesia momentáneo e, polo visto, inmaculado, esquecen todo o que miran ao seu redor. É posible, pero pouco convincente. Non será que interpretan que a competencia, a responsabilidade da Xunta en alterar o status quo, en modificar unha situación económica grave ou en crear as condicións favorables para o desenrolo do país é completamente nula? Non será que non ven, máis alá dos cartaces do Sergas, das placas dos centros educativos e dos grandes taboleiros de proxectos a carón das estradas hai cinco anos inauguradas, ningún sinal de que son governados por un ente chamado Xunta? A política de austeridade, gastar moito menos sobre un total raquítico, non precisa máis ca un xerente algo rigoroso, un servizo de control económico entre eficiente e prusiano, pero non precisa de políticos, nin de institucións rumbosas e algo solemnes con denominación de orixe patrio. Para iso, un carimbo de visto bó e lápices para riscar gastos imposibles son suficientes. 

Esta nova situación ofrece de forma paradóxica o paraíso para quen governa: a falta absoluta de competencias na marcha da economía (porque non ten nada que facer ao respecto: a ausencia de soberanía económica, de capacidade resolutiva ao respecto é evidente) e a declarada preocupación porque as contas saian ao milímetro declinan calquera responsabilidade no goverante. As causas do desastre nunca poden ser da Xunta porque entre outras cousas a Xunta non pode facer nada de nada nese terreo: tan só (niso consiste a propaganda) paliar danos, con medidas de regulación estricta (sexa isto ou non certo) dos gastos, sexan estes dispendios ou planos perentorios. 

Non semella, á vista dos resultados, nada errónea coma estratexia electoral, pero a curto prazo indica que a necesidade dunha Xunta de Galicia desaparece e, con lamento, convida, a medio prazo, á disolución do entramado de competencias (non usadas) que vai quedando obsoleto e inoperativo. Os votantes, deste xeito, non poden castigar o que non existe, pero axiña aprezarán que ese non governo será completamente prescindible e pedirán que se dilúa entre os mecanismos da administración central, tal e coma moita xente insinúa polo bajini nos medios de comunicación non sempre afíns. Iso si, sempre sen perder a autonomía para distribuir as esmolas baixo a inevitable e tradicional petición de "que hai do meu?". Ese mantra.      

ELECCIÓNS (4)

Escribir en galego en blogs e en redes sociais trae como consecuencia o coñecemento diario de cuitas e peripecias do nacionalismo galego. Esa ecuación entre lingua e movemento nacionalista, involuntaria e voluntaria en proporcións que non logro cifrar, permíteme coñecer de moi perto a actualidade axitada do BNG. Asistín e asisto (xa menos) a infinitos debates, case todos plenamente estériles, sobre normativas ortográficas, sobre a importancia de Portugal e Brasil no desenrolo de Galicia como nación independiente, sobre a pertinencia do esquerdismo de todo signo no futuro do BNG, sobre a idoneidade das persoas (mesmo con intimidades políticas lindantes coa difamación) que lideran estes grupos, sobre tantas outras pequenas cousas, que só os afíns e os educados e formados neses colectivos poden coñecer. 

Digo todo esto, porque de todos os partidos que concurren ás eleccións, de poucos podo saber tanto como do BNG, sobre todo por pasiva, pero ás veces por activa curiosidade case sentimental de amizades moi queridas, militantes de antigo neste partido ou coalición. Cando me atopo con eles, o seu nivel de desencanto, de frustración pola deriva dos seus dirixentes, incapaces de suscitar o máis mínimo entusiasmo no seu labor, é altísimo. Son eles os que amosan o seu ánimo derrotado fronte ás persoas que organizan e levan o BNG. Non teño siquera que motivarlles explicacións ou razoamentos: eles sós zoupan con intensidade a súa propia militancia, nun exercicio algo masoquista, só entendible por unha especie de fidelidade non só coa causa senon consigo mesmos, coa súa propia biografía, que non pode quedar desmentida ou espida polo paso do tempo. Son votantes inevitables do BNG, malia estar perpetuamente opostos ao mecanismo de funcionamento do propio partido. 

Non sei se o BNG coñece esta circunstancia, pero semella sabela, semella actuar como se soubese que os seus devotos seguirán pola vida eterna sustentando a quen se presente. O que sucede dun tempo a esta parte e o que sucedeu onte é que eses melancólicos e leais votantes vanse cansando de tanta impotente nugalla, de tanta compracencia coa derrota, de tanto lánguido aborrecemento. O BNG, que antes semellaba escindido -cun partido hexemónico de corte marxista leninista coas históricas siglas da UPG que o lidera e unha numerosa membresía de militantes, reunidos por unha declarada pero pouco artellada defensa de país ou de construcción dunha nación galega- agora xa non é máis ca, en palabras de Jacques Brel, unha sombra dunha sombra. O 10 por cento que representa nesta Galicia que os rexeita ano tras ano é puramente testimonial, nin siquera acada a mínima categoría de lobby ou de masa crítica necesaria para encetar calquera outra iniciativa política. Poden acontentarse cos dous deputados, Jorquera e Fernández (por outra parte, excelentes no seu labor parlamentaria), pero o camiño que se intúe, cun candidato claramente amortizado, ameaza ruína total. 

ELECCIÓNS (3)

Os sociólogos de cámara socialista están remisos desta vez a botar a culpa de todo ás esquerdas infantís e inmaduras situadas fóra do PSOE. Antes de que a súa lingua bote a pacer (con datos ad hoc, iso si) e despois de atopar na parvura do pobo alemán o chivo expiatorio, convén sinalar a notoria invisibilidade do PSdG nestas derradeiras eleccións. Descontado o mítin de Rubalcaba en Vigo, o resto, conformado con entrevistas anodinas e perfectamente prescindibles á anterior portavoz do senado ou ao mesmísimo Vázquez, de cansino discurso, convidaba á derrota. Non tanto polo seu reiterativo e plúmbeo pensamento, senon polo insubstancial da súa presencia. Os cadros altos do PSOE son os mesmos de hai anos, intercambiables, mesmo con incorporacións de auténticos exiliados doutros tempos, productos políticos obsoletos, que coa derrota implacable, poden mesmo voltar polas rúas deste país para seren nidiamente transparentes. Os cadros intermedios aletárganse en comisionados varios, moitos deles inanes por natureza, á espera de que pase o tempo o máis paseniñamente posible ou á espreita inútil a que veña mellor dado. Mentres tanto, a articulación coa sociedade sofre de forma irreversible. Xa non digo que os dirixentes do PSdG respondan ás necesidades do país, senón que eles mesmos, na posible versión ilustrada de quen prescinde da sociedade pero mantén un nivel alto de compromiso, abandonan toda iniciativa reformadora. O PSdG debe proceder a unha renovación completa, desde o primeiro ao último; dar entrada a novas persoas, capaces, que podan ofrecer, desde unha perspectiva progresista, unha maior imbricación coa masa de votantes que están desexando unha política tanxible ou recoñecible como tal. Os e as que agora están non serven máis que para prolongar, ata as vindeiras eleccións autónomicas, o progresivo e patente rolar polo precipicio.   

ELECCIÓNS (2)

A subida de EU, cun proxecto de esquerda, moderadamente federalista (que está na súa esencia), é, para min, unha boa noticia. O representante pola provincia de Pontevedra, Rubén Pérez, reúne notables condicións e, a pouco que afinen certos discursos, algo sometidos á disciplina e ao aparato do PCE (que obrigan a ou fan agromar partidos pouco consistentes e algo narcisistas, tipo EQUO), poden conseguer para as vindeiras eleccións uns resultados moi interesantes. Sen dúbida, boa parte do movemento 15M (o máis artellado e consciente) está detrás deste avance, así como o templado e tranquilo discurso inconformista de Llamazares. Non teño claro eu que Cayo Lara represente o voto da formación: nese caso, Anguita vai ter razón cando convida á propia IU a integrar ao resto da esquerda de inmediato, agardo que co propósito posible (e plausible) de diluir canto antes a marca comunista (e o centralismo democrático e algo sectario) do seu horizonte. 

ELECCIÓNS (I)

A derrota sen paliativos do PSOE é o resultado natural dun proceso de desencanto político producido, a porcentaxes que eu non me atrevo a calibrar, por unha crise económica brutal e unha xestión demostrada e visiblemente ineficaz. Máis de catro millóns de votantes que deciden non dar a confianza a un governo socialista non admiten outra explicación. O PP recolle, como en calquera democracia de corte liberal (que é a que establece a constitución), ese rexeitamento. Non con aumento de votos, pero si cun chan eleitoral firme e resolutivo. En termos prácticos, os votantes consideran que o PSOE non pode arranxar isto e ofrecen a alternativa ao outro gran partido de poder. Non hai máis. Sobran, polo tanto, salvo que entendamos a política como unha loita a longo prazo para a revolución ou para o cambio radical polas vías que un queira, as mensaxes apocalípticas. Para os que levamos vivindo en Galicia desde a chegada da representatividade democrática, é o máis natural. Agás periodos excepcionais (de ademais convulsos movementos), eu sempre fun governado polo partido popular. Claro que ser governado xa me parece demasiada expresión para a nadería en que se está a converter o exercicio político en Galicia, pero en fin non é o momento de valorar a impertinencia galopante dun ente chamado Xunta de Galicia nestes momentos da historia. 

O PP é un partido democrático (con pulsións internas de todo tipo, desde fascistas declarados ata liberais de antigo cuño, con conservadores democratacristiáns na meirande parte ou neoliberais de libro, mesmo con socialdemócratas cansos ou expulsados do ventre pesoeiro) que gaña unhas eleccións. Nada máis lonxe das miñas ideas, pero entendo que se na meirande parte do país concita o apoio de máis da metade dos votos é porque a confianza que lle outorgan os cidadáns é indiscutible. Os lamentos ante tamaño poder poden aliviar as cargas deste luns, pero impedirán ver cal é a maneira máis intelixente de vencelos nas vindeiras (que serán moi vindeiras) eleccións. O resto é un planctus estéril.  

JONATHAN FRANZEN, O RETRATO DUNHA FAMILIA AMERICANA

Non lera antes nada de Jonathan Franzen. Sabía que era narrador moi estimado nos EE.UU. pero nunca as súas novelas, vistas nos andais de novidades, animaban. Desta vez, a lectura da sinopse e das primeiras páxinas do seu novo libro, Libertad, nunha librería fixo que decidira mercalo, non sen demasiadas dúbidas por mor da extensión disuasiva do volume. Teño que dicir que nin siquera co libro nas mans tiña a seguridade de que me podía convencer. Pero bastou a lectura das corenta páxinas do primeiro capítulo, planteado como preámbulo e presentación dos personaxes, para que lograra enzoufarme na historia dos Berglund (Walter e a súa muller Patty, cos seus fillos Conney e Joey), que, tras varios años de vida no barrio de Ramsey Hill en Saint Paul (Minnesotta), deciden trasladarse a Washington por un conflicto que non penso desvelar. Unha segunda parte, titulada "Se cometieron errores" e presentada baixo a fórmula dunha falsa autobiografía de Patty Berglund contada por ela mesma, revela o pasado da parella desde os seus anos universitarios, coa presencia dun terceiro personaxe, Richard, que conforma un triángulo de amistades e paixóns. Un salto no tempo, desde os finais dos oitenta ata o 2004, permite enredar suficientemente a historia con ramificacións case infinitas en forma de historias amorosas cos fillos coma protagonistas. 

Resulta imposible definir a trama cun mínimo de información, dada a densidade dos feitos narrados. Pero aparte desa exhaustiva descripción de situacións, de esceas, con transcripción minuciosa de diálogos demorados, o interesante da novela excepcional de Franzen procede da capacidade de análise dos sentimentos ou do pensamento complexo e dubitativo (ás veces patolóxico) dos protagonistas. Nada semella intrascendente. Calquera pequena historia (un viaxe en coche, un día solitario nunha choupana, un excitante e morboso encontro sexual) aparece comentada, examinada nas súas máis íntimas consecuencias. 

Convén ubicar a vida destes protagonistas na clase media americana, de ideoloxía demócrata e activismo ecoloxista. Desa forma, a relación doméstica da parella tenta ser un reflexo cotián da intrahistoria americana de finais do século pasado e comezos deste. Se cadra, esa é a parte, para min, menos interesante, probablemente porque os problemas persoais entre os personaxes constitúen un exercicio extraordinario de introspección, en particular sobre o fundamento familiar, pero tamén sobre o sexo (elemento fundamental no libro), o paso implacable do tempo, todo ello vencellado ao concepto que dá título ao libro e que recorre por completo o libro: a liberdade do individuo. 

A novela de Franzen, de máis de sescentas páxinas, devórase nuns días. É imposible abandoala. Entre outras cousas, porque é difícil atopar un autor que profundice dese xeito nos sentimentos dos personaxes, agónicos ata para o nimio, insatisfeitos de forma permanente coa súa propia vida. Estes protagonistas de Franzen, Walter, Patty e Richard, han pasar case seguro á historia dos grandes personaxes das grandes novelas río que chamabamos decimonónicas, aínda vixente no 2011 con marchamo xa de obra mestra da narrativa estadounidense. 

Pouco me preocupan a min estes ránkings. Eu desfrutei coma poucas veces (desde Periferia nada parecido) con esta Libertad marabillosa que eu vivísimamente recomendo.   

EXILIADO

Estaba eu sentado nun extremo da mesa, agardando nervioso o meu turno. Do outro lado unha voz de muller pronunciaba uns versos. Por un instante, que xulguei eterno, as palabras de Petrarca perderon todo significado e cobraron sentido coma suave e doce música chegada do meu golfo de Napoli. 

La testa òr fino, et calda neve il volto,
hebeno i cigli, et gli occhi eran due stelle,
onde Amor l’arco non tendeva in fallo;
 perle et rose vermiglie, ove l’accolto
dolor formava ardenti voci et belle;
fiamma i sospir’, le lagrime cristallo.

O LESTE

Houbo un tempo, que dura unha vida, no que soñaba que durmía nunha casa de Venecia, nun cuarto que comunicaba, en días de canícula e manso orballo, cun patio de recreo. No cuarto, estampas de máscaras e bufóns en San Polo. No limiar, baixo a neve do gelsomino, unha muller que abraza o meu corpo. Na illa que esquecen pisar os amantes, a luz quebrada da lúa. Na ponte que conduce ao ghetto, no bico que anuncia a tempesta, unha lembranza íntima de dunas.      

O SUR

Houbo un tempo, que durou unha vida, no que soñaba que durmía nun hotel de Sorrento, nun cuarto que comunicaba, nos días azuis da primavera, coa plenitude do océano. No cuarto, unha tinta sepia de fanais sobre baías e fondo de volcán. No comedor, iluminado polo fulgor da auga, unha muller entrega seus labios. No cumio que ascende por riba do soño, unha brisa, un velame. No farallón que colma a vista, o resplandor ilumina o tempo.    

O OESTE

Houbo un tempo, que durou unha vida, no que soñaba que durmía nun hotel de Nazaré, nun cuarto que comunicaba, nas tardes ardentes de finais da primavera, co horizonte do océano. No cuarto, láminas de barcas deitadas na area e fotografías en branco e negro dun funicular. No comedor cálido, luminoso, unha muller achega súas mans. Na praia que devolve os recordos, a lúa, a sombra dun cabo. Na praza que agocha o soño, na liña extensa de brancas ondas, o solpor que incendia as noites.   

O NORTE

Houbo un tempo, que durou unha vida, no que soñaba que durmía nun hotel de Rinlo, nun cuarto que comunicaba, nas mañáns limpas de finais de verán, co horizonte do océano. No cuarto, fotos dunha actriz fermosa e lembranzas de lembranzas de películas. No comedor transparente, diáfano, onde pasaba todas as mañáns dese tempo, unha muller concedíame seus ollos verdes. Na praia que intuía desde a profundidade do soño, unha escuma, unha maré salvaxe. Na ponte que cruza o río, no golfo de liques e algas, o norte morno que quece os días.    

FINITO ALLA FINE

Disque Berlusconi, logo de ver que ten oito traditori entre as súas ringleiras e a pesar de conseguir a confianza sobre os orzamentos, vai camiño do Colle, camiño do Quirinale, un dos sete famosos outeiros da cidade de Roma, sede da Presidencia da República italiana, agardemos que para presentar a súa demisión. Seica non vai ser trámite feliz para este presidente autoritario, incómodo con certas esencias democráticas. Agora penso eu nas rúas que podería atravesar Berlusconi se decidise ir andando desde Montecitorio ou desde o Palazzo Chigi. Andaría ao longo da Via del Corso durante uns metros entre as xentes que durante este tempo votaron por el, viraría á esquerda para adentrarse polas rúas barrocas, de impronta xesuita, de Roma, para acadar o comezo da costa empinada da Dataria camiño do Colle. Mentres escribo esto, se cadra xa non é presidente do Consiglio e, se cadra, coma un emperador romano traizoado mirará aos tellados de Roma desde o obelisco do Quirinale tras deixar nas mans de Napolitano a súa carta de despedida. 

Seguro que non aprezará saber que, tal vez, nese recorrido de derrota, camiñou pola Via dell'Umiltà e que, nun paso angosto e algo escuro, cruzou pola Via delle Vergini, sempre sobre o chan volcánico da cidade eterna.  

OS XOVES, LENTELLAS E TORTILLA

Ricardo corta o pelo na de Quintín. Un escaparate alto cunha xanela ampla permite ver o traballo. Ricardo saúda. Camiño con Fructuoso por unha rúa que mudará o nome. Leva, mangallón, un xersei a liñas amarelas e negras, coma unha abella enorme. Vamos aos futbolíns de abaixo da casa. Hai cartos para unha partida e, se cadra, para as que podamos gañar. Soa no tocadiscos, viradiscos ou jukebox os redbone e a súa raíña bruxa de nova orleans. Ao fondo están os billares (de tres bolas) e nas paredes fotos de orquestas e grupos musicais para verbenas. É hora de ir para casa. Cheira ao carbón gardado nos sotos por todas as escaleiras; un pequeno pó queda pegado ás veces no pasamáns. Na casa, cun pasillo en forma de l, está a tía avoa, o meu irmán, miña nai. Meu pai come no traballo, nas minas de ferro ao lado do pantano: lévanlle a comida quente en potas pequenas nunha cesta de vimbios os conductores do autobús do turno da tarde. Comemos na cociña, coa radio encesa para escoitar o parte. Na fiestra temos un pequeno canario que o meu irmán cuida. Tamén cuida, ás veces, rás e grilos, que ceiba na bañeira dun baño que dá a un patio escuro. Matilde está sempre atenta, entregada. É verán e pola tarde hai partido de fútbol, nas lameiras de debaixo da montaña negra. Estou seguro de que ese día é xoves e hai lentellas na casa. Con tortilla de segundo.  

MEMORIA DE PONFERRADA

Quéixase ms das inclinacións crecentes polas redes sociais, supoño que, sobre todo, do predominio de lugares como facebook para a expresión persoal, sexa ou non atendida. Non pretendo litigar sobre iso, pero si facer ver a grandeza de certas iniciativas que só en facebook acadan a categoría de imprescindibles. Tal é o caso, para min, de varias páxinas de grupos que inclúen fotos antigas de Ponferrada e do Bierzo ou de ponferradinos/as. Impresiona a memoria dalgunha xente: o denso fluir de recordos que conducen a outros recordos hai anos esquecidos. Tamén resulta interesante, nesas fotografías de persoas, reconstruir un tempo, unhas sensacións. Non vou ocultar que pretendo verme, aínda que sexa de esguello ou agochado entre a masa, atrapado de xeito fortuito polo fotógrafo daquel tempo. Ou mirar aos meus pais entre as parellas do baile do Avenida ou do Alaska. Ou crer ver entre os columpios do Plantío unha sombra do meu irmán. Miro durante horas esas fotos que non me pertencen pero que son tamén algo miñas. Non coñezo a case ninguén, porque non vivín alí o suficiente como para establecer as árbores xenealóxicas, nin facer as correspondencias familiares oportunas. Tampouco me gusta. Nin siquera o fixen cando mudei de lugares. Sempre gustei das persoas, así exentas, desprovistas de calquera vínculo. Se cadra por iso asombra o relato que algunha das persoas que entran nesas páxinas fan da vida en aquel lugar que hoxe é simplemente o meu lugar de nacemento. 

Non son moi dado á nostalxia, sobre todo mirando esas fotos. Nunca pensei en Ponferrada como un lugar de felicidade, aínda que alí fun moi feliz, do mesmo xeito que outros o son noutros lugares. Nunca puxen Ponferrada por riba de nada porque nunca entendín nada diso. Agora ben, repasar esas fotos supón comprobar en que país chegamos a vivir, en que lugar escuro, empobrecido, que foi alcumado a cidade do dólar, cando non a cidade amante do pemento picante. As fotos amosan o que foi este país hai apenas corenta, trinta anos. De onde vimos. A pesar de todo.  

HORIZONTE

Un rapaz novísimo, amigo da casa por vía filial, ensina o camiño. Fiz fai esta foto porque lle molan as gafas. Quere ignorar que o importante está nesa ollada agochada que contempla horizontal o ceo de Antibes. "Finito" titula Fiz a foto. Porque a rematou, porque deu con ela, porque así se chama o individuo deitado, porque estudia matemáticas e entende que é o final desexado para unha serie. 

Non o sei nin me importa. Non me vexo eu así, pero certa envexa mínima agora inspira este post, que adico a todos/as os que, bágoas mediante, animan este blog sen eu os/as coñecer.* Bicazos para todos/as. Con lingua, por suposto. 

* Insua: como che vai?; Agrimensor: vino no peirao o martes pola mañán. Ía vostede ledísimo de achegarse ao mar). 

DON DE LINGUAS

Non pensaba eu poñer hoxe ningún post neste arumedospiñeiros algo repetitivo e case decadente, a piques da despedida. Pero unha ollada a unha revista de frívola fascinación serviume para encher de novo este baleiro, esta fiestra branca onde escribo les míes caxigalines. A foto do rei e da dama -uns minutos antes dun concerto en xuño de 1956, imaxino baixo a calor abafante de Richmond (Valentina's last home) Virginia- é máis ca suficiente para erguer esta tarde de chuvias torrenciais e ceos grises coma panzas de burros. 

Eiquí vai este deleite, este marabilloso don de linguas.  

O MEU PICCOLO PARADISO

Vai afianzándose o outono e con el a maldita chuvia, a escuridade e o frío teimudo. Terei que lembrar cada minuto a calor abafante de Bologna, o suor exquisito en san Barnaba camiño do traghetto, a asfixia a carón do Po sen sombra nin amparo, a brisa cálida en bicicleta pola vía Ercole I, o arrecendo a noite calurosa e fume de verbena nos baluardos de Ferrara. Terei que abrigar estes brazos que queimou o sol de Italia cos recordos e lembranzas daquela terra. 

Entendo que estou aquí de tránsito ata que regrese de novo a aquel meu piccolo paradiso.