OUTRA SACA NO MILLO

A explicación máis repetida para a crise financeira é a da avaricia. O home, condenado desde o edén a traballar por soberbio (ou sexa, por non facer caso), ten unha tendencia innata non só á obtención de riquezas senón a aumentalas de xeito indefinido. Esta suposta eiva moral primixenia determina case todos os seus actos, de tal maneira que a conducta humana, mutatis mutandis, é sempre pecaminosa. O capitalismo, neste sentido, non é máis que o desenrolo sofisticado desta pulsión primaria, polo que falar de exceso de avaricia (como se houbera un déficit ou un cash flow das distintas avaricias) resulta un pleonasmo. E polo tanto cifrar nese pecado orixinal o cerne da crise deriva en cinismo e en certa xustificación da fenda. 

No sistema capitalista, a denostada especulación é un fenómeno natural. O sistema crediticio ou a aparición de persoas sentadas en bancos (aínda poden verse en Xénova ou en Siena eses mesmos asentos baixo as loggie, lonxas) que emprestan os seus cartos forma parte inherente do mundo mercantil. Desde sempre, os negocios contan co factor tempo como desencadeante da actividade. O tempo está presente nas hipotecas, nos empréstimos, nos réditos, nos pagaréis (en futuro): ao cabo, a (con)fianza constitúe a clave do desenrolo capitalista. Estes métodos de aprazar o pago e o cobro permiten a creación de numerosos mecanismos, máis ou menos complexos (como o nacemento de infinitos intermediarios ou a multiplicación de niveles de empréstimo), de organización da actividade comercial. Todo, en definitiva, basado na utilización do Tempo, esa figura encarnada por un vello cunha clepsidra e unha gadaña, como elemento de contabilidade financeira. 

Desde este punto de vista, non cabe falar de avaricia, senón de aproveitamento ao máximo das virtualidades do sistema, de estiramento ad infinitum (cos riscos correspondientes) da confianza entre as partes, co tempo coma única referencia. Coma nunha pequenísima transacción na que o tempo da fianza remata, a debacle nesas magnitudes resulta perfectamente explicable. 

NOTAS URXENTES

Ao chou:

1. Escoitei pola radio a voz do novo presidente do CGPJ. Como se pode elixir a un tipo (á marxe da vergonza que supón que sexa designado polo poder político) con esa prosodia? Mete noxo esa meliflua flatulencia.

2. Catrocentos coches oficiais. Andan de recortes. Agora. Coma o dos salarios. Por que non antes?Antes o chiculate do lorito, agora que? 

3. Falan de publicidade extraordinaria (abusiva, engado eu) no anterior emprego do actual alcalde de Vigo. Á vista de todos. Ninguén dixo nada. Segue, non crean, con esta mesma teima. 4. Escoitar o xornal da SER das dúas da tarde é escoitar toda a propaganda supostamente institucional (sábese ben porque é a única en galego). Ou sexa a publicidade dun noticiario é toda dos gobernos. E toda superflua e innecesaria, por non dicir redundante. Páganse así aos xornalistas? Con todo, a da Deputación cos nomes en primeiro lugar de presidente e dun vicepresidente para recordar que lle deron cartos a Cal é das máis indecentes.

5. Os reitores piden financiación e o de Santiago ameaza con que algún día non poderán abrir as portas. Ninguén notaría nada. 

6. O blogomillo, certifico, ferve. 

QUE NOS DEN MORCILLA

Hai tempo que non renovo as miñas anotacións sobre pequenos praceres da mesa. Hoxe toca un costume aberto hai pouco no meu bar de referencia, no Prada a tope: agasallar xunto ao viño cun prato de morcilla leonesa de Matachana (moi famosa, por certo, en Asturies, onde non entra calquera morcieya) cunha pataquiña. O venres así foi. O que pasou despois non está ben que o diga.

OLLOS AZUIS

Cando puxeron a película de Dos hombres y un destino no cine Edesa en Ponferrada, comprendín que algo máis divertido que a propia vida comezaba a ofrecerse. Desde entón, só saio das películas para tomar o aire. Gracias, moitas gracias, Paul Newman. 

Nota: é un dos meus autores de citas preferidos: "Como vou saír xantar hamburguesas fóra se teño o solombo na casa?"

XANTAR FAMILIAR

Non contaba con xantar o sábado nun dos restaurantes máis coñecidos da Coruña. Ubicado nun lugar marabilloso, con vistas á ría e á praia de santa Cristina, o local ofrece ao visitante unha atención exquisita ao tempo que familiar. Optamos polo menú degustación All Together, tamén chamado para abreviar o Dous, que tenta superar a fastidiosa moda de ir presentando en pautas de minutos as distintas viandas. Neste caso, o chef prefire colocar os distintos pratos nun só para que o propio comensal decida o ritmo e a cadencia da degustación. Constitúen esta marabilla unha lámina de vitela au point sobre ferri de oliva cun lixeiro arrecendo a xoubas (o célebre pepito da casa), un ovo étoilé avec des puntilles languides, un par de bolas de ensaladilla á moscovita e un leito de pommes de terre en xuliana amoreadas á moda de Eirís. Un Faustino VIII de profundo veludo e un puding-flan della casa acompañaron a excelente pitanza. Un café sobranceiro, difícil de paladear por estes pagos, rematou o ágape. 

Sen dúbida, o restaurante do CHU da Coruña (aka Canalejo) cumpre con creces as expectativas: mágoa que haxa que pasar un pequeno mal trago para probar das súas delicias. 

NO ACTO (CON PERDÓN)

Asistín ao que se anunciaba como inauguración do curso. Cando cheguei xa estaban os protagonistas do acto ocupando a tarima. Falaban entre eles, coas ferramentas nas mans, en garda para o comezo da cerimonia. Ao chegar a troupe de tuneados con toga cara abaixo, os protas do acto empuñaron cámaras, micrófonos, cadernos, gravadoras contra os do desfile, que se interrumpiu porque non daban baixado. Os últimos da procesión, personalidades conspicuas como se daba a entender, lograron ao fin achegarse a unha mesa alongada no medio da tarima, non para presidir o acto (con perdón) senón para ser fotografiados convenientemente desde unha posición de disparo previamente convida. Non fixo falta repetir a escea porque a primeira toma foi definitiva. Os protagonistas ocuparon o lugar central do esceario, de espaldas ao auditorio cos aparatos en ristre, mentres unha voz saída desde o interior daquela multitude dicía algo así como que outro tipo tiña unha palabra. Un que viña vestido de marrón (poñamos esta cor por non sermos escatolóxicos) apartou un pouco o panorama e puido achegarse non sen dificultade a un atril desde onde comezou a falar nunha lingua estraña, cunha gramática idéntica a esta, sobre non sei que. Tampouco é que puidera reparar moito nel, porque a atención estaba centrada neses protagonistas que se movían dun lado para outro, con ruído de tacóns e botas, de clics e flashes, coma se foran avutres ao redor da carne aínda por macerar. 

O locutor seguiu impasible durante un bó rato cunha cantilena chá, desprovista de tons e de interese, pero tampouco me importou porque eu xa estaba a poñer os ollos nos movementos abruptos de fotógrafos e xornalistas aínda por acougar. Pensei que, por fin, deixarían ao conferencista en paz, pero foi ilusión inútil, porque despois de despexar o tarimado os móbiles soaban a cada pouco, renxían as cadeiras cada vez que saían cara fóra para non se sabe e repenicaban a madeira do recinto medio baleiro cando baixaban os chanzos das escaleiras. 

O tribuno rematou cando decidiu rematar, máis ou menos antes de dar as gracias e voltou ao seu sitio entre aplausos agradecidos polo detalle de rematar e tomou a palabra un ghichiño de negro que dixo que non pedía cartos porque non era a ocasión de pedir cartos. Pero, con habelencia, non pedíndoos, pediunos. Entendeuno así un que dicían era presidente e díxolle que si, que había cartos. Non sei cantos porque me perdín entre o monótono fungar e o tecleo de ordenatas de xornatas que tiña detrás. Debían de ser moitos porque a xente ao rematar aplaudiu moito. Mentres falaban os dous, reparei nas dúas mozas que cubrían (un verbo que de por si xa o di todo) detrás de min toda esa información a toda máquina e vin que tiñan ao seu lado copia íntegra dos mesmos textos que eu estaba medio escoitando. Botei unha ollada ao redor e vin que moitos (uns 15) tiñan esas follas e que mentres falaba o que alcumaban presidente pasaban páxina para seguirlle o rollo, tomaban notas en caderniños ou directamente empleaban o tempo en escribir no ecrán do ordenata a crónica do acto (con perdón). Aquí fixen a miña reflexión seria (a outra tamén o é, pero non o parece). Entre un par de bolseiros de comunicación que manexaban cun ordenador unha cámara de video a distancia, tres cámaras de televisión potentes que permanecían varadas sobre trípodes enfrente da mesa, seis ou sete fotógrafos que quitaron entre todos non menos de 1000 fotos (para que logo os xornais elixan sempre a mesma repetida) e os quince redactores e redactoras destacados para a ocasión (con todo sabido de antemán), pensei que carallo facía eu alí. Ou que carallo faciamos todos alí, para sermos exactos? 

Esta mistura de acto institucional (cara adentro, para os da casa) e acto social (retransmitido para que se enteren os de afóra) trae estas consecuencias. Que, entre outras cousas, os interviñentes non saiban a quen dirixirse; que os xornalistas participen como protagonistas do acto e que os asistentes pensen por un momento que están de comparsas nun Luar algo (non moito) solemne. 

   

Capitel da igrexa de Santa María de la Oliva en Villaviciosa.

ORIXES

As miñas fillas comparten aula con nenas e nenos procedentes de países latinoamericanos. Sempre foi así, pero a proporción deste ano parece impresionalas e entusiasmalas. Pasamos uns xantares ben entretidos (todo o contrario do ano pasado polo aborrecido teor das historias entre xente semellante), co relato dos relatos que tanto S. como K. narran ás miñas fillas. 

Do seu mundo apenas se fala nos xornais, agás nunha reportaxe moi ocasional ou para falar, tamén de forma moi eventual, dos problemas que conleva a súa vida fóra do seu país de orixe. Por non comentar o indecente (infame cabería dicir) emprego de alusións a nación de partida de persoas involucradas en actos delictivos, aspecto que nunca se suliña no caso de que a persoa proceda da mesma cidade. 

Gústame que miñas fillas saiban cales son os seus gustos (as pequenas cousas: as discotecas preferidas -Cachamba (donde hai uns cubanos guapísimos) ou Rumba; os lugares de distracción -a pista de fútbol sala do Berbés; a música -"yo no sé nada de música, a ti que te gusta? Porque a mí me encanta el reggaeton, me chifla, la bachata también pero el reggaeton"), os seus intereses (non queren volver: queren vivir aquí, seguir estudando); os costumes, filias e fobias (é divertido o relato do ránking de países pola beleza dos rapaces). En fin: o que ninguén coñece e que ocupa unha parte cada vez máis importante desta cidade de acollida. Están aquí: nos cruzamos con eles a cada momento. Pero ignoramos case todo das súas vidas. 

Alégrome moito de que as miñas fillas sexan as súas amigas. Hoxe creo que a maior delas viña cun sotaque estraño do Instituto. E ben lindo que era. 

Na foto o meu avó Félix, a quen non coñecín, que deixou (non era tan lonxe) Rueda para cavar minas e varrer rúas nunha terra máis ao norte. 

LUXO SOSTIBLE

Estes días estarei pendente dunha das reunións máis incribles de todo o orbe: a Sustainable Luxury Conference en Nova Delhi. Luxo sustentable ou sostible (que das dúas maneiras o teño visto). Iso son congresos (Liz Hurley, Cavalli, Elpo Elkann, Pinault, Zegna): o demáis son refugallo incivil, como dicía o meu gran amigo Pallín (parente lonxano da nova candidata á vicepresidenta estadounidense). 

COINCIDENCIA FORTUITA

Hoxe pola mañán aprobamos o plano de estudios. Pola tarde puxen Viaje a ninguna parte.

Mantegna, Restauración co auxilio dun programa informático da Cappella Ovetari na Igrexa dos Eremitani de Padova

STEINER E WOODY ALLEN

Deixade de ler os que non foron ver a película de Woody Allen.

As protagonistas da película entran en escea tras un plano do grande mural de Miró do Aeroporto de Barcelona e nas primeiras tomas de contacto coa cidade (entre comentarios de torpe guía), alomenos Cristina SJ, aparecen sempre cunha copa de viño (non faltaba máis: estás en España/Italia/Grecia/Francia onde beben mesmo na cama) entre as mans, preferentemente tinto, pero sen desbotar unha longa copiña de suposto cava. Vicky ven estudiar a Barcelona un Máster de Identidade Catalana (a rapaza vai a clases de literatura catalana pero ao saír da clase ve A sombra dunha dúbida). Atopan nun bar de tapas que abre ata as tantas a un inevitable latin lover, que, gracias a un estudado look de camisa de raso bermellón e a unha barba de varios días (suponse que de andar polas noites follando coma un tolo con todo quisque), pasa de latín a spanish. O nome de Juan Antonio é toda unha proclama, aínda que, nun recurso máis vello que o mundo, aparece retratado anteriormente por uns digamos americanos residentes nunha mansión ao pé das montañas do Tibidabo como un home visceral, apaixoado, capaz de ser asasiñado por unha muller como froito dun arrebato amoroso (ou iso parece desprenderse da cara luxuriosa e picarona da anfitriona). Por suposto, nesa escea capital non pasa ni un minuto sen que o mozo, xa entrado en anos, todo hai que dicilo para os/as que aínda teñen a limitada percepción da beleza, un Bardem de cartoné, lles pida ás lánguidas anglosaxonas que proben a salvaxe enerxía dun pintor nun menage à trois por todo o alto. Non é de estrañar que na versión primaria o susodito fora toureiro porque os rasgos de botadopadiante e de toleirán o adornan. 

O homo hispanicus, erecto por natureza, proponlles ir ver unha talla a Oviedo. Nunha avioneta particular (toma xa) que lle deixan para a ocasión. En Oviedo van ao hotel Reconquista, visitan o mercado do Fontán, santa María do Naranco e comen, se non mirei mal, no Raitán e toman uns carbayons na confitería do lado da estatua do director neoiorquino.  Todo baixo a música de guitarra de Paco de Lucía, que non deixará de sonar durante toda a estancia, especialmente na visita ao pai do Juan Antonio, un libidinoso velliño que vive nunha casona fantástica gracias aos cartos que lle deben reportar os versos que non publica. Os toques artísticos para ambientar o triánguliño amoroso limítanse á visión dun cristo crucificado ou á perspectiva marina dun faro de Avilés, sempre co ceo levemente escuro e a música de Entre dos aguas a todo tren. 

O tipo liga cunha facilidade pasmosa coa Cristina, desexosa de novas experiencias, nunha das esceas máis penosas de toda a cinematografía alleniana, pero a fabada traicioneira (supoño) impide a unha Johansson pétrea (a comida hispana xa se sabe: picante e indixesta) dar réplica erótica ao melancólico se(nti)mental. Pero está Vicky, unha muller comprometida cun home un tanto melifluo pero inzado de cartos de Nova Iork, que experimenta un súbito alporizamento por causa inevitable da combinación de viño (tinto) e música (de guitarra española, baixo a noite encantadora de Oviedo) e cae (en sentido estricto) en brazos dese portento sexuá da tribu ibérica (ou latinoamericana, que para o caso ben vale). 

Os meandros da historia non interesan tanto como a ambientación nítidamente tópica. Os cambios operados no guión, ao parecer, tentan aproximar a figura de Juan Antonio á cidade catalana (non sabemos moi ben de onde é: din que é un pintor catalán, pero tamén confesa que naceu en Asturias, pero claro Oviedo tamén pode ser parte de Catalunya, non sei). Pero os rasgos parecen obedecer ao arquetipo proxectado cara fóra e tamén considerado desde fóra do home español. Por se a personaxe de Juan Antonio (un guiño ao seu tío?) non fose suficiente o engadido dunha Marilena (outro nome composto, coma de culebrón hispanoamericano) remata por intensificar o pastiche. Tan arrebatadora coma o galán (un pouco máis tola, se cadra, a piques da desesperación pero con esa gracia e salero que identifica ao prototipo carmendebizet) aparece unha Penelope Cruz en estado de hispánica permanente. Unha pequena intervención en voz en off, na que destaca o carácter libertario e pouco convencional dos europeus mentres vemos aos protagonistas baixar nunhas bicicletas (nunha recreación de Raindrops keep fallin' pero tamén nunha homenaxe ás películas francesas da campiña), explica  o minúsculo fondo da película coma unha confrontación de mundos americano e europeu, este exacerbado por uns tolos que se dedican a pintar ao chou, que gozan dunha liberdade sexual desatada e que lles da igual a vida cá morte, porque claro está esto é España, a vella tradición do sangue, do sexo e do sentimento tráxico da vida. Claro está que, neste caso, cunhas tapas de puta madre, unhas rúas limpísimas e un glamour do tosco que convén resaltar. 

E despois desta parvada me pregunto: que pensa ou sabe Woody Allen de España e xa non digo dos distintos lugares que a compoñen? Non será outro caso como o de Steiner, de americanos ou ingleses que non teñen nin idea nin ganas de ter ideas ao respecto do que se sae da súa educación e formación intelectual. Estamos a falar de intelectuais, de persoas que, no caso de Allen, son promocionadas por productores cataláns, axudadas por fotógrafos e músicos do país. Nin con esas. O Woody fai unha película cun telón de fondo dunha España (dá igual que sexa Barcelona) de charanga e pandereta. Moderniya, eso si. Pero de coña.

NOTA: Hoxe vou ver Everybody says I love you. E mirarei canto de tópico tamén teñen. Por analoxía, mesmo a Nova Iork que describe nas outras películas debe ser de dixieland e tambourine. 

  

GREX PHILOLOGIAE

O ambiente hoxe na facultade era de festa. Voltaban os estudantes e, sobre todo, as estudantes a ocupar o seu sitio. Había unha animación extraordinaria e por un momento sentín baixar un amago de bágoa con aquela mocidade sorrinte e entregada. Un día de pasillos cheos, de dúbidas sobre as cortizas de anuncios, de agardas diante das portas das aulas, de bicos e abrazos de benvidas. A vida renovada outro ano máis. 

Pero cando todo parecía excelso, a tarde reservaba o momento único, o summum. A estampa dun pastor, sentado sobre a escultura de aceiro co caxato, cuidando as ovellas que pacían alleas a todo diante dos edificios. Non se pode pedir nesta rentrée de luxo.  

A CAPELA MÁIS FERMOSA DO MUNDO

Na anotación anterior coloquei unha ilustración da extraordinaria Cappella degli Scrovegni, que tiven a fortuna de visitar este ano por primeira vez na vida. Unha pequena capela, detrás das ruínas dunha Arena romana, nun espazo apartado do monasterio dos Eremitani en Padova, unha marabillosa cidade. Prenotamos pola mañán para velo, en turnos de quince persoas durante un tempo brevísimo de quince minutos, á hora violeta, cando o sol de verán de Italia (case 30 grados: choro ao lembrar esa calor que me dá tanta vida) vai caindo aos poucos e toda a terra adquire unha tonalidade única. Antes de entrarmos, pasamos a unha sala acristalada, para, imaxino, baixar a temperatura dos nosos corpos e non alterar o habitat fresco da capela. Nese tempo poñen un pequeno vídeo. Pero cando un entra nese espazo, recén restaurado, coas cores intensas de Giotto pide que dure toda a vida a visita. Unha das marabillas da arte, de principio a fin. Con imaxes da vida da Virxe (curiosa a presencia dos pais da Virxe en moitas pinturas), da vida de Cristo, e do Xuízo final. O teito azul que semella ao ceo, con estrelas douradas, convida á emoción máis intensa. As figuras do vicio e da virtude, sacadas dun tratado político e destinadas a Enrico Scrovegni, o promotor deste capolavoro, constitúen unha parte sobranceira do conxunto, abraiante desde todos os puntos de vista. 

Xa sei que Padova non queda nas rotas máis habituais nas viaxes a Italia (máis que nada porque resulta imposible atender a tanta beleza), salvo que de paso a Venezia o viaxeiro faga un alto na cidade de san Antonio. Pero, aparte de ver o Gattamelata nesa mesma cidade diante da Basílica, é obrigatorio nesta vida pasar quince minutos dela nesa capela extraordinaria, inesquecible. 

Na ilustración unha das partes máis curiosas da visita: os chamados coretti, uns nichos ao lado da parede do coro onde semella que Giotto probou a ilusión da perspectiva. O resultado, unha desacougante mostra de arte case conceptual.

AVARICIA E CINISMO INTELECTUAL

Tantos anos escoitando eso da economía de mercado, o do non intervencionismo (aínda que xa se sabía que de subvencións tamén viven os empresarios) do Estado, do neoliberalismo a ultranza e resulta que agora necesitan protección, cariño. Agora chaman por papá e por mamá. Non durmen; teñen pesadelos. E piden cantigas de berce, suspensións, provisionais, das reglas que rexen o mercado. Para que poidan conciliar o sono. Tantos másteres con siglas indescifrables en universidades que non existen, tantos estudios en currícula de quitar o hipo nos seus equipos de empresa para rematar pedindo papas, chorando polas esquinas ou mirando por que fiestra poden saltar sen facerse moito sangue. 

Eu xa o temía: eso de ser neoliberal non é tan doado. É máis: os únicos que coñezo son de salón. Os que presumen de traballar sen rede, en competencia dura, minten, teñen a disputa económica suficientemente amañada para non perder nunca. Agora que veñen mal dadas, volven pedir, sen vergonza nin pudor, a rápida intervención do árbitro. 

O máis cínico de todo é escoitarmos a estes gurús (hoxe mesmo o propio Vargas Llosa que ten a neurona economicista dunha soa dirección) decir que o liberalismo extremo non é malo. O que pasa é que o home é perverso, avaro e cede ás tentacións do espíritu. O sistema é perfecto, pero os homes non. A moral derrota a economía. Así voltamos ao comezo do mundo, á narración fantástica do edén e, sobre todo, a de Caín e Abel: un dos lugares predilectos da doctrina neoliberal. 

POÑA UNHA ESTRELA MICHELIN NA SÚA VIDA

Miña amada tivo a amabilidade de convidarnos ao Yayo Daporta, restaurante famoso de Cambados por obter unha estrela Michelin. Xa lle tiñamos ganas porque, antes de conseguila, uns amigos cambadeses (moitos temos e moi bós nesa fermosa vila) falaron marabillas do sitio. E porque era a primeira vez que entrabamos en Galicia nun restaurante michelinizado con estrela.

A casa, un antigo hospital, está moi ben decorada, cunha escaleira (máis ca patín) rexa e unha pedra distinguida. Ten un pequeno xardín non utilizado e, na parte de abaixo, un acollente café moderno. Dentro do local, o deseño minimalista (coas paredes pintadas de gris pizarra e o chan de madeira), alixeirado por uns cadros coloristas, parece envolver á clientela. Un aspecto do restaurante chama a atención: unha pequena adega, acristalada, acondicionada para manter en boa temperatura os viños e destinada para que os comensais peritos poidan elixir directamente o bebercio.

Eliximos o menú degustación que comezou cun mousse de coliflor con vinagreta de café, berberecho e aceite de albahaca. A fonética, sen dúbida, era tentadora, pero a sintaxe para as compañeiras de mesa non era moi correcta: fallaba a concordancia. A min gustoume, pero debo recoñecer que se trata dunha aposta arriscada. 

De segundo, unha crema fría de porros con brevas recheas de atún. Demasiado enchoupada, para os nosos gustos, coincidentes en que tal vez menos cantidade de crema podería mellorar moito a proposta. 

De terceiro, un polbo prensado con setas salteadas e crema de pataca ao pementón, que resultaba unha deconstrucción mutatis mutandis do tradicional á feira coa introducción dunha base de setas que tal vez tiñan a función de manter separado (con bó criterio) o polbo das patacas. O sabor, familiar, estaba ben acadado, sen demasiadas estridencias. 

De cuarto, uns mexilóns en tempura cun renxente (pódese empregar este termo por crujiente?) de arroz e algas. Viña presentado coa escuma da cocción e resultaba case tan perfecto que daba pena meterlle a culler. O resultado, óptimo: a película conseguida coa fritura do mexilón era crocante e o sabor lembraba, xunto á escuma que a coroaba, o salgado perfume da auga do mar. 

Os pratos máis consistentes foron bacallau (un pouco sobrepasado de sal, o cal resulta estraño nun restaurante desa categoría) e pitu curral, de aspecto sobrio e de preparación rutinaria, de escasa entidade, ao noso xuízo, para rematar a empresa. Eu non son moi devoto deste animal, hai que recoñecelo, pero as partes máis secas son impropias dun restaurante deste nivel. 

O postre foi unha infusión de frutos do bosque con xeado de queixo fresco. Menos mal que lle pedín que non me botaran moito líquido porque o efecto podía ser o da crema fría do principio e estragar o sabor exquisito do xeado. Acertei: estaba espléndido. 

O viño, un Ribera del Duero, un Arrocal de 2006, un tinto xoven que se bebeu con ánimo, tras unhas primeiras catas non moi convincentes pola alta temperatura da botella. O café sinxelamente magnífico, o que convén suliñar nestes tempos que corren. Botei en falta, non obstante, unha erudición sobre o tipo de café empregado. Son pijadas, pero polo empaque do local ben o podían atender.

É moi probable que as expectativas, altísimas, contribúan a unha impresión non excelente do sitio. Pero iso non debe ser óbice para recoñecer a categoría elevada do local, nin a calidade amosada en calquera prato. Se cadra un pouco caro para os productos ofrecidos e, por que non dicilo, para a xa consistente e fantástica nova cociña galega que se está a facer. Fixemos parangón constante co noso preferido e foi, confeso, perxudicial para o de Cambados, en case todos os terreos. Por eso pregunto: para cando as dúas estrelas Michelín para o Maruja Limón?     

VICKY CRISTINA BARCELONA

Unha premisa, varias impresións, un detalle e un desexo:

1. Woody Allen é o meu director favorito.

2. A música está ben. Con Paco de Lucía xa podían.

3. A fotografía non está mal. 

4. A publicidade institucional sobra. Coma os topicazos.

5. Só Pe ten un pase. 

6. Johansson suspende: ten que repetir. 

7. A historieta entretén. 

8. Vin un rótulo da CNT nunha rúa de Barcelona.

9. Espero que Allen faga outra película. Moito mellor, please.

A foto ilustrativa está plenamente xustificada neste caso.

MESA REDONDA

Crise é a palabra destes días. Hoxe pola mañán outra. A menor escala, pero decepción. Con estes vimbios non sei onde chegaremos. Un par de meses de tarefa estragado. E aínda queda o mércores. Hoxe falo de choio e aínda non comezamos. Canto boto de menos o mar adriático e o seu esplendor de vida.

BOYERO E KIAROSTAMI

Acabo de facer unha anotación, de publicala. E desapareceu. Levoume tempo. Pero agora non teño ganas de refacela. Falaba de crítica cinematográfica e da polémica entre Boyero e uns cen tipos que non aceptan a súa persoal e intransferible forma de ver o cinema e que acuden ás cartas ao director de EL PAÍS en auxilio dos seus dereitos. A mesma fórmula que emprega un distribuidor e amigo do acusado para defender a liberdade interpretativa de Boyero. 

Eu non son devoto nin moito menos de Boyero, pero que os asinantes censuren ao censor non deixa de ter certa gracia, sobre todo con algúns deles, a quen tiven a fortuna de coñecer en conversas onde o insulto e a descalificación da obra doutros (con palabras semellantes ás que denigran en Boyero coma snobs, cursis, miopes, adxectivos por outra parte moi propios do gremio) era moeda habitual. O que non soportaron estes mandaríns do cinema é que Boyero saira da sala onde se proxectaba a última de Abbas Kiarostami: probablemente non sexa moi profisional, pero si fieramente humano. A frase coa que remataba o parágrafo quedará sempre na memoria: "la vida es muy corta para desperdiciarla con tonterías disfrazadas de arte". 

Non sei quen ten razón nesta liorta, pero hai que recoñecer que de cinema todo o mundo presume saber a intemerata e non se corta á hora de emitir os xuízos. Non é menos verdade que a crítica cinematográfica depende máis das filias e fobias (alimentadas por veleidades irracionais) do espectador ca dun razoado e meditado labor hermenéutico. Seguimos atentos á pantalla neste asunto que promete días de gloria.    

BOCATA DE TORTILLA DE CHOURIZO

Veño exprofeso para facer un post ao bocadillo de tortilla de chourizo (un pouco picante chegado das asturias) que acabo de jalar. Unha obra mestra que tivo a fortuna de ser engulido nun dos dous minutos máis sublimes dos últimos tempos. Un grolo de sidra puxo o dién do pracer. 

MORALISTA

A palabra moralista seica molesta. E moito. A min nin un chisco, porque todo o que escribimos, dalgún xeito resulta moralista. Por moito que a palabra remate asociada á clerigalla que moitos aturaron. Eu, por fortuna, xa que os meus pais procuraron apartarme do pecado, pillei pouca doutrina e o pouco que aprendín foi pola miña profesión de mendigo de culturidades. De xeito que non teño o moralismo por perverso ou maligno. Eu fago moralismo sempre. Ou é que enxuizar o comportamento dun político, o costume dos meus concidadáns, as miñas accións, tal e como fago neste caderno, non é moralismo? 

 

FERVE O BLOGOMILLO

Algo ferve no blogomillo. Non sei, non son capaz de describilo, pero sinto o sangue, o lume. Eu xa me entendo.  

LÁNDOA DE CASAS

De acontecemento hai que calificar a entrada nas bloglándulas do amigo Casas. Un luxo que convén desfrutar desde agora mesmo. Desde este caderno, un saúdo ben grande á Lándoa.

MARCOS ALFAIAS FOLERPA, PREMIADO CUN BARCO DE VAPOR

Neste caderno hai sempre un lugar para felicitar ao amigo Alfaias polo seu recentísimo premio Barco de Vapor 2008. E iso que anda por aí proclamando unha seca creativa. Non me estraña: con ese ritmo ten que estar completamente enxoito. 

AMIZADES PERIGOSAS

O asunto das vieiras, xa comentado en infinitos artigos, ten para min unha vertiente moral (marxinal para o cerne do asunto) que me interesa: a defensa a ultranza da amizade ou dos amigos, por riba de calquera outra consideración. Semella habitual facer pública manifestación da amizade como un ben en sí mesmo, coma unha das nocións indiscutibles da vida humana. A xente non pon reparos en afirmar que a amizade é o primeiro e en colocar aos amigos (familia aparte, que é cousa tamén semellante) diante de calquera outra cousa no mundo. Desa determinación acrítica e irracional derívase a defensa de calquera actuación dos amigos polo puro motivo de que o son. Sen máis. Sen complementos nin subtilezas. 

Pode constituir un apriori aceptable, xa que son en boa parte amigos porque comparten con un ademáis de experiencias miles unha semellante visión das cousas ou polo menos coñecemos deles o que pensan sobre as cousas e podemos adiantar a concepción que poden ter do que acontece. Por iso mesmo, coñecemos as súas limitacións (como se supón que das nosas tamén temos noticia e ademáis máis obrigada e exacta) e sabemos do que son capaces. Se cometen algunha falcatruada ou fan algo que non nos gusta, non adoitamos sorprendernos; mesmo podémonos molestar e, no mellor dos casos, afearlles a conducta. Para iso temos ese nivel de confianza que dá a promiscuidade amistosa de anos. Pero esa renuncia a un mínimo de esixencia moral cos amigos (como amosan os recentes acontecementos) paréceme insólita. Do mesmo xeito que eu son incapaz de pedirlles aos meus amigos que afiancen un erro ou unha actuación inadmisible pola miña banda. Eu quéroos para que me recriminen, para que me digan que non teño razón, a risco de litigar unhas horas con eles. Pero prefiro a lideira antes de que abandonen os seus criterios e se deixen levar por un malentendido concepto de inquebrantable apoio que non ven ao caso. 

Cúmpre acompañalos nun mal trance, darlles polo lombo a precisa protección, pero non tanta que acaben por pensar que teñen unha patente de corso polo puro feito de sermos amigos.  

DENUNCIA

Furtivismo nos areais, cartos negros na compraventa de pisos, arranxos domésticos sen facturas, augardentes e viños da casa, furanchos sen licencias, hipotecas conxuntas para casa e coche, billetes de bus de xubilado para todos. Entre a picaresca e a rapacidade. Uns venden, outros compran. Que levante a man aquel.  

UN HOME AFORTUNADO

O libro de Marcello é unha ledicia. Traigo outro párrafo, ilustrativo da gracia do Mastorna: 

"O Latin Lover"! Unha cousa de tolos, de estúpidos. E que me toca as narices. Eu digo: "Vístes as miñas películas?" Despois de La dolce vita, para non repetir (porque os distribuidores e productores querían me volver a ver coa americana cos botóns de ouro) fixen unha película donde facía o impotente: Il bell'Antonio. E pouco despois, Divorzio all'italiana: un laído cornudo. Fixen tamén de home preñado; fixen de homosexual en Una giornata particolare. Fixen de desesperados onde o sexo non aparecía por ningures. Mesmo nas películas de Fellini, as fantasías eróticas son as dun adolescente, case dun neno. Non hai nada que facer, nada de nada. Teño agora setenta e dous anos e aínda seguen a escribir "O Latin Lover". Pero que son? Un fenómeno de barraca de feira?

Ou estoutro: 

"Mirade, estamos navegando polo río Douro. E ista é a desembocadura, estamos chegando ao Oceano Atlántico! Diante da inmensidade deste océano, case case veñen ganas de facer reflexións que pretenden ser profundas. Eu creo na natureza, nos amores, nos afectos, nas amizades; neste paisaxe marabilloso; no meu traballo, nos meus compañeiros. A me piace la gente. Io amo la vita; e se cadra por esto son reamado pola vida. De todas formas, considérome un home afortunado, cos altos e baixos que temos todos, mais afortunado.

Nota: deixo algunhas palabras en italiano porque parece que así escoito a súa voz, cos seus ollos pequenos, de vitalidade infinita. 

MASTROIANNI

En setembro do ano 1996 Manoel de Oliveira filmaba a súa película Viaxe ao principio do mundo no norte de Portugal onda as terras do Xurés e os confíns coa Galiza (Melgaço e Caminha). O actor principal era Marcello Mastroianni, que cumpría os setenta e dous anos en plena rodaxe e que morrería uns meses despois. Durante a rodaxe da película de Oliveira, Anna Maria Tatò realizou unha fermosísima reportaxe sobre o actor, titulada Mi ricordo, sì, io mi ricordo, na que Marcé, como lle chamaba Federico Fellini, repasa a súa vida cun anecdotario rico en ganas de vivir, amistade e xenerosidade. Como resultado desa película foi publicado en Italia un libro que, como se declara ao comezo, "è una trascrizione della sua voce". Estouno a ler estes días e podo asegurar que un dos libros máis fermosos e divertidos que teño lido en moitos anos. Poético, lúcido, por momentos escarallante e sempre seductor. Gustaríame reproducir capítulos enteiros porque posúen o encanto dunha persoa excepcional, pero teño que quedarme cunha selección. Escollo o primeiro capítulo, en forma de índice poético,o de boa parte do que conta ao longo do libro. Agardo que asome "una lacrima sul viso...".

"Recordo que Felllini me chamaba Snaporaz. Recordo a miña primeira acampada. Recordo a Chejov, especialmente o capitán Sloneyi que nas Tres irmás fai "pío, pío, pío, pío". Recordo a primeira vez que vin as montañas e a neve e a emoción que sentín. Recordo a música de Stardust. Era antes da guerra. Bailaba cunha rapaza que levaba un vestido de flores. Recordo os cabalos da vella publicidade da cervexa Peroni. Recordo perfectamente o sabor e o arrecendo da menestra cos garbanzos. E recordo que xogaba á tómbola a noite de Nadal. Recordo o ruído terrorífico dos Liberators, os avións americanos do primeiro bombardeo sobre Roma. Recordo a lixeireza tan elegante de Fred Astaire. Recordo cando o primeiro home tocou a lúa en cámara lenta. Pero eu, onde estaba? Recordo que vin a miña primeira película en Turín: Ben Hur, con Ramon Novarro. Tiña seis anos. Recordo París cando naceu a miña filla Chiara. Recordo as croquetas de arroz. Pero comprarlas todos os días non se podía. Costaban 40 céntimos. Recordo o meu primeiro chapeu de home; era modelo Saratoga.  Recordo as cómicas de Charlot. Recordo o meu irmán Ruggero [morrera durante esta rodaxe]. Recordo que Cicerón naceu o 106 antes de Cristo, 2122 anos antes ca mín: e a dous pasos da miña casa, en Arpino. O meu avó estaba moi orgulloso disto: "Vitam regit fortuna, non sapientia", diciame citando ao noso concidadán. Logo saloucaba: "Eh, si, é a fortuna a que rexe a vida, non a sabiduría". Recordo unha tarde de verán con cheiro a chuvia. Recordo as aventuras de Ulises: "Musa, aquel home de multiforme enxeño". Recordo a Cassius Clay (chamado a Lingua) en Nova Iork contra Frazier. Recordo a cabeza branca do arquitecto Ridolfi, o meu profesor de deseño arquitectónico. Recordo os primeiros debuxos da miña filla Barbara. Recordo o meu proxecto de subir o Tíber para meterlle por debaixo unha estrada. Recordo a Greta Garbo que mira os meus zapatos e pregunta: "Zapatos italianos?". Recordo o meu primeiro cigarro. Estaba feito das barbas das mazarocas. Recordo as mans do meu tío Umberto, mans fortes coma tenallas, mans de escultor. Recordo o silencio que envolveu o restaurante Chez Maxims cando apareceu Gary Cooper co seu smoking branco. Recordo unha pequena estación e o rumor do tren. A caixa facía "Clin, clin, clin, clin. Consumición!" Recordo a Marylin Monroe. Recordo o meu primeiro coche, un Topolino giardinetta. Recordo un soño onde alguén me di que leve conmigo os recordos da casa dos meus pais. Recordo unha viaxe en tren durante a guerra; o tren entra nun túnel; faise o escuro e, entón, no silencio, unha descoñecida bícame na boca."

A CÓRDOBA DE JAVIER E NACHO

Os amigos Francisco Javier Álvarez Amo (dono ademáis dun bellísimo blog) e Ignacio García Aguilar, sempre tan xenerosos, mandan desde a súa querida cidade un libro seu novo, cuxo título de principio hai que querer: La Córdoba de Góngora. Pero, como acontecía co outro anterior que eles mesmos argallaron, Córdoba en tiempos de Cervantes, magnífico por tantas cousas, convén lelo con atención e con detalle, porque contén relatos, explicacións, curiosidades, erudicións divertidas que o convirten en imprescindible. Permítanme reproducir un párrafo para que caten o estilo admirable destes dous grandes historiadores da literatura e do que faga falta:

La muerte acechaba a don Luis, que, a principios de 1626, sufrió un episodio de apoplejía que a pique estuvo de acabar con su vida. Nunca se restableció del todo. El poeta, no obstante, recuperó sus capacidades motrices y regresó a Córdoba, donde sus amigos pudieron comprobar, entristecidos, que don Luis olvidaba cosas que acababa de preguntar y presentaba, en fin, signos indudables de haber perdido parte de sus facultades mentales. Luis de Góngora murió el domingo de Pentecostés de 1627. Un amigo, poco antes del óbito, llevó a su lecho de moribundo un hueso de San Álvaro, reliquia que se conservaba en el Convento de San Pablo, para que don Luis confiase en la posibilidad de un milagroso restablecimiento. El poeta respondió: «A otro perro con ese hueso».

Na foto o Caimán de la Fuensanta, un animal disecado cuxa historia é contada con especial gracia neste libro.

VIGO: O MESMO FÉNIX DE TODOS OS ANOS

A nostalxia non impide pararse no día a día da cidade onde vivo. Despois de pasar hoxe a mañán polo lugar do incendio do sábado, leo nos xornais que só unha das once empresas alí radicadas (nunha especie de polinave) tiña licencia. Non sei se a porcentaxe de ilegalidades pode aplicarse a outros destes marabillosos complexos industriais (Gandariñas, Gandarón Fragosiño, o anárquico Puxeiros) que nacen dun día para outro en sitios inverosímiles, pero, de ser certa a noticia, algún responsable do concello ou das consellerías correspondientes (se cadra Sanidade ou Industria) tería que dar a cara. A Federación de Veciños (que xa sabemos non se leva moi ben co alcalde) proclama a nula resposta do concello ás súas denuncias previas, pero moito me temo que coma estes casos hai moitos outros espallados polo rural vigués salpicado de illas industriais sen concerto nen control. Agora aparecen as ilegalidades: que se fixo ata o de agora? Cal é a seguridade que podemos ter os habitantes dunha cidade sobre o control das augas, dos verquidos ou simplemente sobre o nivel de protección e de riscos laborais que teñen as empresas aquí e en tantos outros sitios.  

Menos mal que non houbo mortos, pero as persoas que vivían ao lado, de rentas moi modestas ademáis, sufriron e sufren as consecuencias. Así tamén se fai cidade; co escrupuloso exame das actividades nocivas para a saúde dos seus habitantes, non só con palabras solemnes sobre o rápido que vai chegar o chimpín á maxestuosa esplanada do auditorio para comezar a obra. 

LA VILLA 200

A anotación 502 vai para o 200 do barrio La Villa (un mundo en sí mesmo, agora mesmo indescriptible) en Mieres, lugar onde toda a miña familia materna viviu desde comezos de século XX e que agora xa non existe. A casa da avoa Teresa, da tía Matilde, de tía Nori, Lena, Chita, de Chevis e de Julio que por veces viña por alí, dos miles de primos que se acercaban porque sabían que viñamos, dos aninovos, dos meses de verán (con repouso por operacións de anxinas incluidos), dos días fermosos da infancia con cheiro a churros e a carbón das chimeneas e das noites de san Xoan cantando e bailando a Danza Prima. 

Hoxe acaba de enviarme o meu irmán unha foto daquel inesquecible lugar. Non podo non incluila porque representa, aínda hoxe na memoria, unha parte fundamental da miña/nosa vida. 

500 POST(ura)S

Celebro o post número 500 coa foto do meu mellor perfil. Por primeira vez, creo, unha foto miña.

MUSEOS DE VIGO 2

Este domingo tocou Museu do Mar, para min un dos máis fermosos edificios de Vigo e un dos máis senlleiros da arquitectura galega dos últimos, digamos, vinte anos. Fomos porque abriron de novo cun acuario no edificio que precede ao faro oxidado que serve de referencia. Esa era a nosa intención, pero aproveitamos para ver que tal era a exposición permanente e para ver a provisional, Onde o mundo se chama Terranova. Esta última, brevísima, está ben, sen máis, aínda que o relato que dá cohesión a todo resulta moi entretido. 

A permanente, sobre a relación entre Galicia e o mar, ocupa o espazo máis amplo e máis aberto, dividido en dous andares: o de arriba cunha mostra cronolóxica da evolución da pesca, sobre todo, en Galicia, con algúns documentos interesantes e algúns obxectos tamén ilustrativos. Pero pareceume que os paneis, as explicacións, os estantes (demasiado grandilocuentes, coa clásica concesión ao deseño impactante pouco funcional) en moitos casos anulan o efecto pedagóxico do museu. E a estructura do mesmo tampouco non favorece en nada o que debería ser unha visita útil. Eu creo que a belleza da nave, a súa proxección cara a fóra, desde onde o mar está chamando por ser visto, impediu aos organizadores da exposición acadar unha disposición máis idónea. A parte de abaixo, cun suposto efecto suxerente no espectador, carece de interese, a xulgarmos pola celeridade con que é recorrida polos poucos visitantes da mostra. O máis divertido e atractivo atópase no modesto acuario que ofrece a vista das principais especies da ría, robalizas, fanecas, raias ou centolos. Paga a pena dar unha volta demorada á piscina e entreterse coa ollada posta nas carreiras de xardas ou rodaballos. A visita conclúe coa indispensable visita ao faro desde onde se pode ver o brillo inconfundible de miles de berlingos dispostos en Bouzas para a exportación e o paso das embarcacións tradicionais, coma unha dorna de vela latina na proa e un por se acaso na popa. 

Cando abriron por primeira vez o museu, quedei impresionado pola fasquía de toda aquela obra mestra. Aquela exposición, provisional, pareceume moito mellor ca esta, que desaproveita o entorno. Non sei outros días, pero hoxe o panorama de visitantes era desolador. Recomendo, non obstantes as eivas, doadamente subsanables, a súa visita (gratuita!) encarecidamente. Non vaia ser que o pechen para sempre. 

Cando remato este post, leo que Samil ten a bandeira bermella porque o verquido ao Lagares, causado, ao parecer, polo incendio de onte, chegou á praia. 

MUSEOS DE VIGO 1

O domingo pasado foi o verbum e a súa exposición sobre o 68, onde puiden ver varias fotos nas que saía a miña profesora de Historia do lonxano BUP: Luz Rubiños. Alí aparecía, como militante do PC, a carón de Álvarez Areces, o que hoxe é Presidente do Goberno do Principado de Asturies. Alí aparecía coa mesma faciana que eu coñecín mentres explicaba como ninguén a crise do 1929 ou a descolonización, co mesmo coraxe e entusiasmo que eu puiden aprender das súas palabras encendidas na clase. Tiña, coma se pode ver á dereita na foto que rescatei da exposición, o pelo corto e abundante, que trataba de atusar coa man a cada intre. Hai tempo que non a vexo: a última vez foi no Preguntoiro e falei con ela durante uns vinte minutos, coa mesma intensidade coa que daba as súas clases. Foi unha das mellores profesoras que eu tiven na vida. Se acaso le esta anotación ou alguén a atopa polo camiño, que saiba que sempre a recordarei tan contenta coma nesta foto. Un bico para ela.    

O BERBÉS EXTERMINADO

Nun paseo postvacacional por Vigo para comprobar o estado da cidade e coa perspectiva dun capataz de obras tirei de casco vello por ver como andaba todo aquilo. Visitei a praza da Constitución, concurrida e atestada de terrazas; baixei rúa Triunfo, chea de tendas de artigos relixiosos de bruxería (sic); e cheguei á praza da igrexa, onde decidín virar a esquerda e recorrer a rúa Real. As primeiras casas están rehabilitadas e lucen lindas; a de Bárcena está tan impecable como aparentemente deshabitada, pero ata aí a cousa non parece demasiado aberrante, agás as pintadas sobre a pedra, os locais suxos ou o desleixo superficial. 

Pero a partir deste momento, a cidade entra nun deterioro arrepiante. Algúns edificios presentan signos de pequenas remocións, pero o conxunto semella a piques da ruína. Cando un chega ao final, ao histórico Berbés, dubida entre as bágoas ou a indignacion. Os dous restaurantes que quitan as terrazas exhiben un mobiliario fóra de tempo, por veces roto,  baixo unhas sombrillas amarelas gastadas pola chuvia de varios anos e a carón duns soportais sen pintar, sen cuidado algún. A fachada de todas as casas que dan á praza (afeada con intención nítida polo concello) resulta deprimente. Tres ou catro vivendas derrubadas, dous ou tres varias veces ampliadas con crecente espíritu destructivo, algunha cunha certa galanura a costa da ausencia de calquera atributo arquitectónico e, xaora, de interese visual. O conxunto non ten parangón con ningunha cidade no mundo. Unha vergonza completa. 

Marchei dalí tras apurar posibles solucións á desfeita. Non fun quen, porque as novas cousas que alí se construiron (como os propios accesos ao párking) amosaban un idéntico abandono, unha falta de preocupación tan abrumadora que non vin saída a aquel desastre vomitivo. Volvín, como digo, triste e indignado pola rúa Teófilo Llorente, por onde antigamente o mar limitaba coa terra. E pensei, ao mirar a laxe que sustenta as verdes galerías do edificio Bárcena, que o casco vello de Vigo non ten remedio nin a curto nin a medio prazo. 

E logo queren universiada. Arreglen o que teñen e déixense de veleidades ridículas.

UNIVERSIADA NON

Esquecíao: UNIVERSIADA NON. Non conten comigo.

RETALES LIDIA E MÉNDEZ, REPARADOR DE CALZADO

Boto en falta entre as historias dunha cidade a mención de tendas ou de comercios que constituiron e constitúen a historia persoal dos seus habitantes. Facemos reconto de alcaldes, edificios, rúas, pero abandonamos á vontade do historiador local a mención deses lugares que visitamos con frecuencia e que pasan desapercibidos. Onte tiven a oportunidade de visitar dous deses espazos emblemáticos de Vigo: Retales Lidia, na rúa Rosalía de Castro, e Méndez, en Carral. 

A primeira, situada nunhas galerías dos anos 70, moi deterioradas, aproxímase a unha mercería xigantesca, pero é algo máis ca todo esto: é unha institución para mercar telas, botóns, fitas (onte tocou cinta de grogué), almofadas. Unha certa sensación de caos pode amedrentar ao neófito, pero unha vez dentro é aconsellable deixarse levar polo marabilloso espectáculo duns dependentes amabilísimos que, regla de madeira en man, miden kilómetros de raso ou seda salvaxe. Teño para min que os donos (perdidos na noite do tempo e tamén entre tantos texidos) proceden de Zamora, porque aínda conservan ese fermoso sotaque fronteirizo, mesmo despois de tanto tempo escoitando o galego das infinitas e case descoñecidas modistas que labran para si ou para os familiares a roupa deste país. Retales Lidia (o vestiario do entroido é seu), a pesar do cutre lugar onde se atopa, debe quedar na memoria dos últimos 30 anos (ou máis) de Vigo.

O segundo local é novo, pero é mudanza da reducidísima tenda de reparación de calzado que se atopaba metros máis abaixo en Carral, unha das rúas de sabor máis enxebre da cidade, case ancorada nuns eternos anos 70 malias modificacións feitas nos últimos anos. Méndez está dirixida por un zapateiro mudo (xordomudo, supoño) que agora tamén emprega a traballadores mudos no prodixioso labor de arranxo de zapatos e agora cerralleiría. No meu barrio da Ponferrada dos anos 60 tamén tiñamos un zapateiro mudo: non sei se esta circunstancia axuda a miña percepción encantada deste establecemento por tantas cousas modélico. Onte era colocar uns espais (unha tapa finísima, cuxo nome non atopo por ningures, pero que pertence ao vocabulario zapateiro) e o resultado mellorou o orixinal. Nunca decepcionan: teñen para o día prometido os zapatos e son dunha eficacia absoluta. Creo que os meus mocasíns de tafilete están a pedir unha nova visita.

Vigo está en permanente débeda con eles. Abel, para cando as medallas da cidade? 

Fotos: a primeira non é ningún mosaico azteca; trátase do terrazo de Retales Lidia, unha alfaia máis a engadir.

ITALIA: A PONTE INFINITA DE CALATRAVA

Unha das preguntas que estes días de regreso de Venezia resposto é a de "Que pasa coa ponte de Calatrava?" A primeira vez que ma fixeron foi despois dunha longa tertulia sobre miles de cousas, pero as seguintes foron case ao comezo da charla e, nestes casos, cun a propósito e un interese moi explícito. A verdade é que os únicos comentarios que puiden escoitar e os poucos titulares que tal cuestión merecía por aquela cidade simplesmente falaban de posibles adiamentos e de dificultades para a inauguración. Parecían máis interesantes nas portadas dos xornais locais as estafas dos conductores de vaporettos aos turistas ou o para min increíble número de afogados nas tranquilas augas do Adriático.
A ponte de Calatrava une o Piazzale Roma (lugar a onde chegan os automóviles) e a Stazione de Santa Luzia, esa mole fascista que dá a entrada por tren. É a cuarta ponte que une o Gran Canal, moi pertiña da ponte degli Scalzi. Non entendo moi ben a súa utilidade nese lugar de Venecia a menos que o tráfego (sobre todo de mercancías) entre tren e automóvil poida ser tan elevado que mereza a pena acurtar o traxecto. Vexo máis útil, por exemplo, unha ponte á altura de Ca' Foscari, pero é moi probable que o seu impacto visual sexa máis grande.
A estructura da ponte tamén deu para polémica, xa que calquera innovación arquitectónica nunha cidade xa completamente rematada violenta case todo. A propia estación de tren, o tronchetto que serve de párking ou un edificio do Campo Manin que alberga unha sucursal bancaria dos anos 60 son claros exemplos da imposibilidade manifesta de integrar arquitectura digamos moderna naquel contexto. Un caso exemplar é o Fondaco dei Turchi que foi remodelado no século XIX e, a pesar de que calquera pode pasar sen percibir os retoques, figura en todas as guías (en todas, o que tamén dá que pensar sobre o pensamento único destas publicacións) e en todas as monografías como un horrendo pastiche. Creo que o único lugar que admite innovación se atopa nunha dependencia do Hospital dos santos Giovanni e Paolo, ao outro lado dun dos máis maxestuosos trampantollos renacentistas de toda Venecia, pero tal vez porque só desde o vaporetto que vai ao Lido pode verse e semella construido co ladrillo e a pedra branca de Istria que caracteriza a cidade. En liña de máxima (como din os italianos), a arquitectura moderna ou o que nós entendemos por moderna desde comezos do século XIX está excluida de Venecia.
Isto fai que a ponte de Calatrava, como agora a intervención na Punta della Dogana onde se ten previsto construir un Museu de Arte Contemporánea coa financiación da Fundación Pinault e a dirección arquitectónica de Tadao Ando, sexa xulgadas moi severamente polos sectores máis conservadores da arquitectura. O que si pode resultar irrisorio é que un dos personaxes máis pintorescos da vida social italiana, Vittorio Sgarbi, crítico de arte, senador e eterno aspirante a ministro de Cultura, coñecido polos seus acenos de gigoló e por ser sorprendido tratando de levarse dous libros de gran valor dunha biblioteca italiana, sexa quen dirixe a batalla contra Calatrava.
Razóns de orde patriótico tampouco faltan na censura da ponte, nin por suposto as lóxicas andanadas contra o concepto mediático da arquitectura actual ou o elevado custe tanto da construcción como do transporte. Como tampouco faltan os inevitables e familiares para nós compoñentes políticos dunha oposición (neste caso de dereitas) que non acepta fácilmente que o alcalde (ou alcaldesa) da esquerda que goberna a cidade desde hai moito leve o mel do triunfo. As carencias técnicas mencionadas (falta de acceso para minúsvalidos, por exemplo, cando hai ben poucas pontes con sistemas axeitados) que, a pesar de falarmos de Italia, resultan inverosímiles, semellan a típica argumentación concreta para sustentar o esperable malestar polas mudanzas, sobre todo nunha cidade coma Venezia que parece estar rematada desde moito tempo atrás e para sempre. Calquera cambio, sexa cal for, será sempre mal atendido. Se ademáis queda a mínima sensación de que resulta innecesario, o calor da polémica pode continuar. se é que quedan daquela venecianos.

ITALIA: XUDEUS/EBREI

Sigo con libros. Non sei se hai traducción, pero moito receo que non, porque se trata dun pequeno volume adicado ao exterminio dos xudeus en Italia durante o fascismo. O libro, titulado La Shoah in Italia, aborda dun modo exemplarmente sintético todo o proceso de persecución e aniquilación desde as primeiras leis raciais de Mussolini (co beneplácito suliñado polo autor do rei Vittorio Emanuele II) ata os envíos en trens que partían dos campos de concentración italianos para Alemaña. O autor, Michele Sarfatti, é un coñecido estudioso deste asunto central en Italia: ten moitas outras monografías, máis extensas e documentadas, pero ésta ten a virtude principal (aparte de explicar con claridade os conceptos de holocausto, xenocidio, sionismo, semitismo ou a propia shoah) de amosar, cunha elementalidade rigurosa, a fábrica do horror nun país que promulgaba normas e leis idénticas (nuns casos mesmo anteriores e case sempre de xeito autónomo e non por imitación como podería pensarse) ás nazistas. O exterminio en Italia constitúe o 16 por cento do total de 45000 xudeus que vivían na península itálica (cóntanse uns 7.800, incluidos os 800 procedentes de anteriores deportacións de Europa que foran enviados á península itálica), a análise de Sarfatti demostra con nitidez que o réxime fascista lexislaba contra os xudeus de forma sistemática. Particularmente interesante (e terrible) resulta o artigo de "La persecuzione dei diritti (1938-1943)" onde explica a condición de "razza ebraica" para aqueles que tiveran tres avós (os tres costados da antiga executoria hispana) de orixe xudeu e para aqueles que, tendo dous avós ou mesmo un, precisaran de miudenzas legais para acadar a "razza ariana" necesaria. As subtilezas xurídicas adquiren coa perspectiva da extrema crueldade da chamada solución final a categoría de infames. 

Cando un cruza todos os días deste mes de agosto o ghetto novo e o ghetto antico de Venezia, buscando a pouca brisa das pontes e a sombra das únicas arbres que medran no Cannaregio, recorda, cos ollos postos nas lápidas, o primeiro lugar onde os xudeus foron confinados. Se miramos o mapa, veremos unha illa, apenas unida ao resto de illas que conforman Venezia por dúas pontes que durante séculos eran pechadas pola noite. O libro de Michele Sarfatti axuda a comprender a emoción que sinte a pel do pasaxeiro que pisa esas rúas en respetuoso silencio unha mañán calurosa de agosto.

Foto: Sinagoga della Scola Levantina.